Transferable Skills

Kỹ năng mềm – “bài toán khó” của người Việt trẻ

Human Relations Skills

• Sensitivity to others
• Treating people fairly
• Listening intently
• Communicating warmth
• Establishing rapport
• Understanding human behavior
• Empathy
• Tactfulness
• Cooperative team member
• Avoiding stereotyping people
• Feeling comfortable with different kinds of people
• Fun person to work with
• Treating others as equals
• Dealing effectively with conflict
• Helping clarify misunderstandings
• Creating an environment of social interaction

Helping Skills

• Helping people
• Patient with difficult people
• Responsive to people’s feelings and needs
• Counseling/Empowering
• Encouraging people
• Assisting people in making decisions
• Enhancing people’s self-esteem
• Working effectively with those often ignored or considered undesirable
• Letting people know you really care about them
• People sense you feel what they’re feeling
• Helping people help themselves
• Encouraging others to expand and grow
• Facilitating self-assessment and personal development

 

Training/Instructing Skills

• Instilling the love of a subject
• Perceptively answering questions
• Explaining difficult ideas and concepts
• Creating a stimulating learning environment
• Enabling self-discover
• Encouraging creativity
• Effectively using behavior modification
• Teaching at the student’s or group’s level
• Training people at work
• Developing training materials that enhance and speed up learning
• Keeping classes interesting
• Presenting interesting lectures
• Creating the sense of being part of a caring group
• Assessing learning styles of individuals and tailoring training
• Presenting written or spoken information in a logical step-by-step fashion that builds a solid foundation for future learning
• Sensing when people aren’t

“getting” it

• Being able to rephrase points so people “get” it
• Quickly establishing rapport with a group
• Developing and effectively using audio-visual aids
• Maintaining productive group

discussions

 

Leadership Skills

• Leader
• Motivating/Inspiring people
• Getting elected/getting selected as a group leader
• People believe in you/trust you
• Causing change
• Stirring people up
• Making difficult decisions
• People are motivated to follow your lead and recommendations
• Fighting the establishment or unfair policies
• Accepting responsibility for failures
• Decisive in crisis situations
• Sound judgment in emergencies
• Settling disagreements
• Open to other people’s ideas
• A person of vision
• Getting others to share your vision
• Recognizing the need for change and willing to undertake it
• Perceived as a person with high integrity
• Recognizing windows of opportunity
• Recognized as one worthy of taking the lead
• Sensing when to compromise and when to fight
• Reputation for being highly reliable and taking on new responsibilities
• Giving credit to others

Managing Skills

• Seeing the big picture
• Completing projects on time
• Setting priorities
• Breaking through the red tape
• Organizing projects and programs
• Managing projects
• Establishing effective policies/procedures
• Negotiating and getting desired results
• Working closely and smoothly with others
• Gaining trust and respect of key people
• Making effective recommendations
• Anticipating problems and issues and preparing alternatives
• Taking the initiative when opportunity appears
• Effectively overseeing a myriad of details
• Handling details well without losing sight of the big picture
• Responsive to other’s needs
• Finding and obtaining the resources necessary for a task
• Making those above me look good
• Getting people at all levels to support and implement decisions which have come down from the top
• Implementing new programs
• Working effectively with superiors and people in other work units
• Gaining the cooperation of people or groups even when not possessing authority over them
• Turning around negative situations
• Obtaining allies

 

Supervising Skills

• Getting maximum output from people
• Understanding human motivation
• Developing a team that truly works together
• Training and developing staff
• Encouraging people to seek personal and professional growth
• Developing a smooth functioning organization
• Effectively disciplining when necessary
• Creating an environment for people to trust and respect each other
• Supervising difficult people
• Delegating work effectively
• Knowing the strengths and weaknesses of others
• Consistently recruiting and hiring good promotable people
• Holding profitable meetings
• Increasing morale
• Staying in touch/ Communicating with staff
• Mediating
• Effectively cross-training staff
• Encouraging people to want to do their best
• Helping people become all they are capable of
• Reducing turnover
• Minimizing complaining and backbiting

 

Persuading Skills

• Influencing others’ ideas and attitudes
• Mediating between groups
• Obtaining consensus among diverse groups
• Effectively selling ideas to top people
• Getting people to change their views on long-held beliefs
• Getting people to value something not previously valued
• Getting departments or organizations to take desired action
• Getting people/clients/ customers to reveal their needs
• Really listening to people and sensing their true needs
• Developing a strong knowledge base so questions can be answered
• Selling yourself, products, services, and ideas to others
• Closing a deal
• Gaining support from those impacted by decisions/changes
• Helping people see the benefits of a course of action

 

Speaking Skills

• Holding the attention of a group
• Strong, pleasing voice
• Clear enunciation
• “Reading” a group
• Impromptu speaking
• Thinking quickly on your feet
• Telling stories
• Using humor
• Handling questions well
• Getting a group to relate to you
• Coming across as sincere and spontaneous
• Making convincing arguments
• Providing clear explanations of complex topics
• Presenting ideas in a logical, integrated way

 

Numerical Skills

• Solid ability with basic arithmetic
• Multiplying numbers in your head
• Figuring out “story” problems
• Adding long columns of figures
• Figuring out percentages
• Recognizing patterns and relationships in numbers
• Gaining lots of valuable information from graphs, tables, and charts
• Quickly spotting numerical errors
• Sensing when an answer or number could not logically be correct
• Storing large amounts of numerical data in your head
• Making decisions based on numerical data
• Making rough calculations/ estimates in your mind
• Analyzing statistical data

 

Office Skills

• Making arrangements
• Scheduling
• Expediting
• Concentrating on details
• Efficient with paperwork
• Using the telephone to get things done
• Knowing how to get information
• Organizing an office
• Creating systems for data storage/retrieval
• Memory for detail
• Quickly spotting errors
• Thorough understanding of regulations and procedures
• Cutting through the red tape to achieve a goal
• Expert at using and manipulating the system to resolve a problem
• Processing information accurately
• Pleasant phone voice
• Learning office procedures quickly
• Operating business machines
• Proofreading, correcting

 

Mechanical and Tool Skills

• Inventing
• Improvising with a machine or tool
• Assembling/Building/Installing
• Precision work
• Operating power tools
• Using hand tools
• Operating machinery/equipment
• Driving cars, trucks, and equipment
• Fixing and repairing
• Troubleshooting/Diagnosing problems
• Figuring out how things work
• Drafting/Mechanical drawing
• Understanding manuals/diagrams
• Mechanical ability
• Understanding electricity
• Reading gauges/instruments

 

Idea Skills

• Imaginative
• Conceiving and generating ideas
• Improvising
• Innovative
• Creative
• Inventing
• Conceptualizing
• Synthesizing and borrowing ideas, and creating something new
• Seeing the big picture
• Developing new theories
• Recognizing new applications for ideas or things
• Open to new ideas from others
• Able to look beyond the way things have been done in the past
• Refusing to become fixated on a single idea and looking for better ideas
• Seeing things others don’t see
• Finding ways to improve things
• Bringing together two distinct concepts to produce something original

Writing Skills

• Overall writing ability
• Writing clear concise sentences
• Grammatically correct writing
• Strong versatile vocabulary
• Developing a logical, well- organized theme
• Vividly describing feelings, people’s senses, and things
• Stirring up people’s emotions
• Creating living, real, believable characters
• Developing logical and persuasive points of view
• Summarizing and condensing written material
• Editing, strengthening, tightening someone’s writing
• Humorous writing
• Simplifying scientific and technical material
• Making “dry” subjects interesting
• Writing

– Letters

– Memos

– Reports

– Position papers

– Research reports

– News articles

– Speeches

– Manuals

– Proposals for funding

– Poetry

– Song lyrics

– Fiction

– Satire

– Slogans

– Advertising

Planning Skills

• Planning problems and projects
• Setting attainable goals
• Determining priorities
• Forecasting/Predicting
• Scheduling effectively
• Making persuasive recommendations
• Using facts while trusting gut feelings
• Time management
• Accurately predicting results of proposed action
• Accurately assessing available resources
• Anticipating problems before they develop
• Anticipating reactions of people and sensing whether they will support a proposal
• Finishing projects on time
• Sensing whether a project or program will work and making appropriate recommendations
• Developing alternative actions in case the primary plan doesn’t work as expected
• Developing innovative methods and techniques
• Predicting where bottlenecks can occur and preparing workable plans to get around the bottlenecks
• Considering all the details of a project, even the smallest

 

Organizing Skills

• Organizing/Planning events
• Organizing offices
• Organizing systems
• Organizing people to take action
• Organizing data/information
• Making sure people are in the right place at the right time
• Organizing enjoyable and memorable happenings

 

Problem Solving and

Troubleshooting Skills

• Anticipating problems
• Solving problems
• Untangling messes
• Bringing order out of a chaotic situation
• Determining root causes
• Intuitively sensing where the problem is and usually being right
• Recognizing and resolving problems while they are still relatively minor
• Able to come in and take control of a situation
• Selecting the most effective solution
• Improvising under stress
• Helping a group identify solutions
• Not stopping with the first “right” answer that comes to mind
• Handling difficult people
• Staying calm in emergencies
• People have confidence that now you’re here, things will be taken care of

 

Financial Skills

• Developing a budget
• Staying within budget
• Finding bargains
• Estimating costs
• Negotiating financial deals
• Recognizing money-making opportunities
• Ability to buy low and sell high
• Managing money/ making money grow
• Setting financial priorities
• Develop cost cutting solutions
• Understanding economic principles
• Eye for a profit
• Gut feeling for financial trends
• Ability to get financing

Body Skills

• Finger and hand dexterity
• Eye-hand coordination
• Physical coordination
• Quick reflexes/reactions
• Walking long distances
• Standing for long periods
• Strong arms/legs/back
• Running, jumping, and throwing
• Lifting/carrying
• Physical endurance
• Steady hands
• Sorting things
• Depth perception
• Working quickly with hands and fingers
• Sense of taste, smell, hearing, touch, and rhythm
• Able to see/spot things others miss
• Skilled at sports
• Control over your body
• Enduring pain or discomfort

 

Observing Skills

• Intuitive
• Highly observant of surroundings
• Long memory of scenes once observed
• Hearing/feeling/seeing things others are unaware of
• Perceptive/sensitive/aware
• Picking up on people’s feelings, reactions, and attitudes
• Eye for fine/small details
• Spotting slight changes in things
• Recalling names and faces of

people

 

Researching and

Investigating Skills

• Working on research projects
• Researching in the library
• Knowing how to find information
• Able to sift important information from unimportant
• Investigating
• Tracking down information
• Following up on leads
• Organizing large amounts of data and information
• Keeping an open mind
• Summarizing findings
• Designing research projects
• Discovering new things or phenomena
• Relentlessly seeking an answer
• Developing new testing methods
• Gathering information from people
• Producing surveys or questionnaires
• Identifying relationships
• Detecting cause and effect relationships
• Collecting data
• Using statistical data
• Weaving threads of evidence together
• Developing hypotheses
• Extracting pertinent information from people

 

Performing Skills

• Poised and confident before groups
• Showmanship
• Responsive to audience moods
• Making people laugh
• Getting an audience involved with you
• Getting an audience to relate to you
• Powerful stage presence
• Getting an audience enthusiastic or excited
• Eliciting strong emotions from an audience
• Stirring up an audience to take some type of action
• Entertaining an audience
• Playing musical instruments
• Dancing
• Acting
• Singing
• Modeling
• Poetry reading

 

Analyzing Skills

• Interpreting/evaluating data
• Evaluating reports and recommendations
• Analyzing trends
• Accurately predicting what will occur based on facts, trends, and intuition
• Designing systems to collect or analyze information
• Weighing pros and cons of an issue
• Simplifying complex ideas
• Exposing illogical thinking
• Seeing both sides of an issue
• Synthesizing ideas
• Clarifying problems
• Diagnosing needs/problems
• Breaking down principles into parts
• Constantly looking for a better way
• Identifying more efficient ways of doing things
• Getting to the heart of an issue

 

Artistic Skill

• Excellent taste
• Artistic
• Sense of color combinations
• Sense of beauty
• Drawing scenes/people
• Painting
• Depth perception
• Envisioning the finished product/sensing how it will all come together
• Sense of proportion and space
• Envisioning in three dimensions
• Spatial perception
• Designing visual aids
• Calligraphy/lettering
• Appreciating and valuing fine works of art
• Capturing a feeling, mood, or idea through photography, drawing, sculpting, cartoons, music, etc
• Developing visually pleasing things
• Applied sense of color, shape, design
• Conceiving visual representations of ideas and concepts
• Sensing what will work and look right
• Sensing what people will appreciate
• Working well with artistic people
• Producing high quality mechanical and line drawings
• Understanding the difference between good and great art

Thế kỷ 21: Muốn đứng đầu phải có tư duy phản biện -tuanvietnam.net

Thế kỷ 21: Muốn đứng đầu phải có tư duy phản biện

Tác giả: John Baldoni (HBP)

Nếu muốn kinh doanh phát tài trong thế kỷ 21, các lãnh đạo phải có tư duy phản biện. Roger Martin thuộc Trường quản lý Rotman ngộ ra điều này một thập kỷ trước. Với vai trò trưởng khoa, ông đã thay đổi chương trình giảng dạy môn kinh doanh, nhấn mạnh các kỹ năng tư duy phản biện.

Như Lane Wallace nói trên tờ New York Times: những gì Martin và rất nhiều người khác đang cố gắng làm là tiếp cận cách học và giải quyết các vấn đề từ những nền tảng văn hóa khác nhau được vay mượn từ những học viện, giới kinh doanh, nghệ thuật và thậm chí là cả lịch sử.

Tư duy phản biện luôn là một thuộc tính được đánh giá cao cho các nhà quản lý. Nhưng theo thời gian, đặc biệt khi các trường giảng dạy về kinh doanh tập trung vào các kỹ năng định lượng nhiều hơn là định tính, khả năng tư duy phản biện dần yếu đi. Hiện nay, tỉ lệ những vấn đề phức tạp ngày càng tăng đã đòi hỏi sự trở lại của việc tư duy phản biện.

David A. Garvin của ĐH Havard nói với tờ New York Times: “Tôi cho rằng mọi người cần có những kỹ năng suy nghĩ sắc bén hơn, cho dù vấn đề là một câu hỏi giả định, hay nhìn một vấn đề dưới cái nhìn đa chiều”. Với câu nói này, Garvin, đồng tác giả của Re-Thinking the M.B.A.: Business Education at a Crossroads, đã tóm tắt lại một cách gọn gàng cách thức để thấm dần tư duy phản biện vào trong trí óc.

Ảnh: buzzle.com

Đặt câu hỏi giả định. Những người có tư duy phản biện luôn tò mò và tìm kiếm “cái gì” và “tại sao” đằng sau mỗi vấn đề. Chúng ta nhìn thấy sự cần thiết của điều này khi thị trường tài chính đổ vỡ vào năm 2008. Cuộc khủng hoảng đã gợi ra những tư duy phản biện xuất sắc nhất bởi nó buộc chúng ta phải đặt ra câu hỏi như thế nào và tại sao chúng ta gặp phải tình trạng này.

Áp dụng những quan điểm khác nhau. Tận dụng những ưu điểm của giới tính và văn hóa là đại diện cho phương thức quản lý đa dạng ngày nay. Một kỹ sư Ấn Độ có thể không nhìn vấn đề theo cách của một người ở Iowa. Có thể cả hai đều có những dụng cụ sửa chữa như nhau, nhưng những kinh nghiệm khác nhau của họ có thể tạo ra những giá trị khác nhau.

Nhìn thấy tiềm năng. Liên tục đưa ra những giả định và khai thác nhiều quan điểm khác nhau là những kỹ năng suy luận. Những người có tư duy phản biện cũng phải có khuynh hướng sáng tạo giúp họ nhìn thấy cơ hội khi đối thủ chỉ nhìn thấy những trở ngại. Ví dụ, một nhà quản lý cho rằng hỏng hóc trong dây chuyền sản xuất là một vấn đề nhưng một người có tư duy phản biện lại cho đó là một cơ hội để sửa chữa lại và sản xuất một loại mặt hàng mới.

Một khía cạnh nữa của tư duy phản biện khá quan trọng đối với các nhà quản lý hiện nay: Quản lý mơ hồ. Tốc độ kinh doanh, đan xen với những yếu tố toàn cầu và những chuỗi cung ứng phức tạp khiến bạn không thể biết hết được tất cả các biến động. Vì thế, bạn cần sự thoải mái khi điều hành trong một môi trường có những sự thay đổi liên tục và đòi hỏi những quyết định nhanh chóng.

Trong một thế giới đang phát triển không chắc chắn như hiện nay lại có một điều chắc chắn: chúng ta cần khả năng tư duy phản biện sắc bén để đánh giá được vấn đề, nhận ra những tiềm năng mà đối thủ  không thấy, và chớp lấy những cơ hội thông qua những quyết định đúng đắn.

– Bài viết của John Baldoni trên Harvard Business Publishing –

Quốc Dũng dịch

Tiểu luận số 1: Bảy hạn chế lớn của bất đồng chính kiến ở Việt Nam

Lâm Yến

Talawas

Giữa những ngày giữa hè nóng bỏng này, trong khi một số “nhà bất đồng chính kiến” (hay còn được gọi là các nhà dân chủ) đang hưởng giây phút vinh danh và tự do giao kết ít ỏi tại bữa tiệc chiêu đãi do Lãnh sự quán Hoa Kỳ tổ chức nhân ngày Quốc khánh Hoa Kỳ [1] thì hai nhân vật nổi tiếng trong giới văn nghệ sĩ là Đỗ Minh Tuấn và Trần Mạnh Hảo lại đang kịch chiến trên trang mạng talawas và công khai phê phương án chế độ và bày tỏ quan điểm ly khai chính thống của mình. Trong khi đó, “con hùm xám đường 4” một thời, tướng Đặng Văn Việt lại chọn đài RFA để phàn nàn rằng việc hệ thống tiếp tục bám víu lấy những quan điểm lạc hậu như độc quyền lãnh đạo [của Đảng Cộng sản] đang gây cản trở sự phát triển của xã hội [2]. Cách đây không lâu, nghệ sĩ nhân dân Trần Văn Thuỷ [3] còn chọn VietnamNet – một diễn đàn chính thống của chế độ – để thẳng thừng chỉ trích rằng hệ thống chính trị hiện tại không hề có dân chủ.

Những diễn biến như thế cho chúng ta một không khí dân chủ sôi nổi và khiến chúng ta có cảm tưởng lạc quan rằng phong trào bất đồng chính kiến của Việt Nam hẳn đang có dấu hiệu lớn mạnh và các trí thức/văn nghệ sĩ cùng các cựu chiến binh ngày càng sẵn sàng lên tiếng ly khai chính thống. Có thực sự là phong trào dân chủ đang tiến những bước dài rất đáng lạc quan không? Bài nghiên cứu này muốn đưa ra một cách nhìn khác về bất đồng chính kiến ở Việt Nam và tập trung phân tích sự hình thành của không gian công phi chính thống cũng như vai trò tiềm tàng của nó trong việc đem lại sự chuyển biến về chất cho “phong trào” bất đồng chính kiến.

Bất đồng chính kiến ở Việt Nam

Năm năm trước, trong một nghiên cứu hiếm hoi về phong trào bất đồng chính kiến ở Việt Nam, Zachary Abuza nhận xét rằng

• bất đồng chính kiến ở Việt Nam còn non trẻ, yếu ớt, không được giới trí thức ủng hộ và bị chia rẽ do nguồn gốc đa dạng và phức tạp của những người tham gia phong trào này

. Khi nói về hiện trạng và thiếu sót của phong trào, ông viết:

“… có ít trí thức dám thò cổ ra thách thức lại nhà nước vì nhà nước kiểm soát công ăn việc làm của họ. Đây là một khó khăn thực sự nếu [phong trào bất đồng chính kiến] muốn đạt được cơ sở ủng hộ rộng rãi hơn từ giới tinh hoa nhằm kêu gọi nhà nước thay đổi các chính sách hiện hành của họ. Như ông Tiêu Dao Bảo Cự, một nhà bất đồng chính kiến từng than thở: “Trong cuộc đấu tranh cho dân chủ ngày hôm nay, trí thức đáng lẽ ra phải nắm ngọn cờ đầu. Nhưng liệu có phải thế không? Hay là ngược lại? Phải chăng sâu thẳm bên trong, trí thức ghét sợ dân chủ, vì dân chủ có thể đưa đến việc họ bị mất các đặc quyền đặc lợi vốn được coi là của riêng họ qua bao đời.” Ông đã đưa ra một nhận định quan trọng. Lý do gì khiến các nhà bất đồng chính kiến không huy động được nhiều người đi theo mình? Lý do nằm ở sự thiếu sót của phong trào:

• Họ gặp khó khăn thực sự khi làm việc cùng với nhau.

Điều này dễ hiểu thôi nếu chúng ta biết tất cả các nguồn gốc bất đồng xuất phát từ đâu.

Các nhà bất đồng chính kiến bao gồm

• những động viên cộng sản kỳ cựu,
• những người ủng hộ chế độ Sài Gòn cũ,
• các tu sĩ Phật giáo và
• các trí thức chỉ muốn quyền tự do bày tỏ ý kiến.

Họ thường không tin tưởng nhau, và do bị chia rẽ, Hà Nội có thể cô lập và kiểm soát họ.” [4]

Abuza đã đúng khi nhận định rằng thành phần bất đồng chính kiến của Việt Nam rất đa dạng và chính vì thế, họ hầu như không tìm được tiếng nói chung. Ngoài nguồn gốc đa dạng và số lượng ít ỏi mà Abuza đã đề cập (ít nhất 54 người theo Ân xá Quốc tế và khoảng 200 người theo Bộ Ngoại giao Mỹ [5]), bất đồng chính kiến ở Việt Nam tính đến thời điểm hiện tại còn có hàng loạt những bất lợi khác: Thứ nhất, họ sống rải rác trên nhiều địa phương khắp cả nước, từ Hà Nội, Hải Phòng tới Đà Lạt, Sài Gòn. Hà Nội và Sài Gòn là 2 thành phố tập trung các nhà bất đồng chính kiến đông đảo nhất. Tuy nhiên, trong số những người có tên tuổi được biết đến rộng rãi, thì ngay cả ở hai thành phố này, con số cũng chỉ đếm trên đầu ngón tay.

Thứ hai, nghiên cứu của Abuza cho thấy

• phần lớn trong số các nhà bất đồng chính kiến là những người cao tuổi.

Trong số 25 nhà bất đồng chính kiến nổi tiếng nhất mà Abuza khảo sát năm 2000, độ tuổi trung bình của họ là 62 [6]. Gần đây có xuất hiện một số nhân vật trẻ tuổi hơn, nhưng số này nhanh chóng bị bỏ tù với những mức án nặng nề. Có người sau khi ra tù đã không tiếp tục lên tiếng nữa (ví dụ trường hợp của Lê Chí Quang).

Với tư cách là một nhà quan sát nước ngoài, những nhận xét của Abuza đã là những đóng góp tiên phong, rất hữu ích cho một hướng nghiên cứu xã hội còn đang bỏ ngỏ ở Việt Nam. Tuy nhiên, chúng tôi cho rằng những hạn chế sâu sắc khiến cho các nhà bất đồng chính kiến không thể “huy động được nhiều người đi theo mình” không chỉ bao gồm số lượng ít ỏi và sự đa dạng về nguồn gốc như Abuza chỉ ra [7] . Trong tiểu luận này, chúng tôi xin bổ sung thêm những hạn chế khác của bất đồng chính kiến ở Việt Nam.

Một điểm dễ nhận thấy là các nhà bất đồng chính kiến ở Việt Nam chưa bao giờ được dân chúng coi là các biểu tượng cho đạo đức và lương tri dân tộc. Dĩ nhiên họ cũng có một số cảm tình viên từ các tầng lớp xã hội, nhưng hào quang của họ không vượt ra ngoài những vòng gia đình và bè bạn và những người đã biết về họ khá rõ. Một phần lớn những người ít biết về các nhà bất đồng chính kiến này khi nghe nói đến các hành động/quan điểm của họ thì hoặc cho họ là những người gàn dở bất đắc chí, hoặc ít nhiều nghi kỵ về động cơ của các nhà bất đồng chính kiến

• khi họ chọn cho mình con đường đối lập trực diện với hệ thống.

Vì thế, ở mức độ nào đó, họ bị cô lập khỏi xã hội và không được các thành phần xã hội khác như sinh viên, trí thức, công nhân và nông dân ủng hộ.

• Điểm bất lợi thứ tư là họ không có hoặc có rất ít sáng kiến vận động xã hội, và do đó thường chỉ khẳng định lập trường bất đồng bằng một số bài viết và dừng lại ở đó.

Thực ra, điều này cũng dễ hiểu nếu chúng ta đã nhận ra các điểm yếu trước như không có tiếng nói chung, sống tản mát khắp nơi, tuổi cao và bị quản chế chặt chẽ. Sáng kiến vận động xã hội cần có môi trường màu mỡ để hình thành, và một trong những điều kiện tiên quyết là cần có môi trường để thảo luận/trao đổi và cọ xát. Việc đứng ra xin lập Hội Nhân dân Việt Nam ủng hộ Đảng và Nhà nước chống tham nhũng” của hai ông Trần Khuê và Phạm Quế Dương [8] có thể coi là một trong những sáng kiến ít ỏi xuất hiện trong điều kiện tương đối thuận lợi của những năm 2001-2002, khi Đảng cộng sản còn đang bối rối với những chỉ trích gay gắt về vấn đề biên giới và cơ cấu quyền lực trong bộ máy còn đang trong giai đoạn củng cố sau Đại hội IX. Tuy nhiên, ngay cả trong trường hợp của sáng kiến này thì số người ký đơn quanh quẩn vẫn là các nhà bất đồng chính kiến đã có tên tuổi chứ không hề có sự tham gia từ bên ngoài. Sự cô lập của các nhà bất đồng chính kiến (điểm yếu thứ 3 nêu trên) được thể hiện khá rõ ràng trong ví dụ này.

• Thứ năm là họ không được tiếp cận hoặc không chủ động tìm cách tiếp cận với các lý thuyết về chuyển đổi dân chủ, với thực tiễn sinh động và các kinh nghiệm đấu tranh của các phong trào dân chủ/nhân quyền khắp nơi trên thế giới.

Thật đáng ngạc nhiên là cho đến thời điểm này, đại bộ phận giới trí thức, bao gồm cả trí thức bất đồng chính kiến chưa biết gì về các khái niệm vốn đã trở thành phổ biến trong các xã hội hiện đại như “xã hội dân sự” (civil society) [9] , “quyền lực của những người không có quyền lực [10] ” (power of the powerless), các lý thuyết về đấu tranh bất bạo động [11] (nonviolence); những thành công vĩ đại, những gương mặt lỗi lạc, nguồn cảm hứng và các bài học kinh nghiệm phong phú của các phong trào đấu tranh dân chủ trên thế giới [12] . Ngay cả Trần Mạnh Hảo, người gần đây đã lên án gay gắt bản chất của chế độ hiện hành [13] cũng suy diễn một cách đơn giản và ngây ngô rằng “xã hội dân sự = xã hội dân làm chủ mọi sự”. Hay như Đỗ Minh Tuấn, trong một bài báo dài khẳng định dứt quát lập trường ly khai chính thống của mình [14] (cái mà ông gọi là “rửa tay gác kiếm”) cũng không rõ ràng hơn. Ông lầm lẫn giữa các thành quả cá nhân, khoảng tự do cá nhân hoặc khả năng gây ảnh hưởng lên hệ thống của cá nhân với tư cách là một người nằm trong hệ thống hoặc gắn bó với hệ thống, sử dụng các quan hệ cá nhân và hướng vào các mục tiêu cá nhân với khái niệm quyền lực của con người trong xã hội dân sự theo nghĩa thực của nó [15] .

Việc thiếu các lý thuyết và các bài học kinh nghiệm của các phong trào dân chủ của thế giới cũng một phần giải thích hiện tượng thiếu sáng kiến vận động xã hội của các nhà bất đồng chính kiến Việt Nam. Nó cũng là một trong những lý do giải thích vì sao không có nhiều nhân vật trong giới tinh hoa ủng hộ hoặc tham gia vào nhóm bất đồng chính kiến. Không được trang bị thông tin và lý thuyết cần thiết, kể cả những người đã “thức tỉnh” cũng cảm thấy bất lực và buông xuôi, không dám quan hệ với những người bất đồng chính kiến thành danh, chứ đừng nói là có ý định trở thành một trong số họ.

Những vụ đình công/biểu tình quy mô lớn đang diễn ra thường xuyên đến nỗi báo Thanh Niên gọi đây là “nghịch lý đình công”, rõ ràng nó là một hiện tượng “lạ lùng” với chế độ vốn vẫn khẳng định mình đại diện cho quyền lợi của người lao động. Tuy thế, người ta chưa hề thấy vai trò của các nhà bất đồng chính kiến (đối lập) trong những sự kiện như thế này. Trên nóc chiếc xe hơi kia vẫn thiếu hình ảnh một nhà đối lập có tài minh biện.

• Một bất lợi khác của bất đồng chính kiến ở Việt Nam là quan tâm đơn chiều. Tuyệt đại đa số các nhà bất đồng chính kiến tập trung vào phê phán chính trị trực diện với hệ thống thượng tầng.

Ngoài hai ngoại lệ hi hữu là hai cuộc vận động chống tham nhũng và chống các hiệp ước về chủ quyền lãnh thổ được cho là bất bình đẳng [16] , họ chủ yếu tập trung vào đòi hỏi tự do báo chí, tự do bày tỏ chính kiến, đòi dân chủ pháp trị. Họ không quan tâm đến các biểu hiện sinh động của sinh hoạt dân chủ trong đời sống, và vì thế, không hướng vào đấu tranh nhằm hình thành hoặc mở rộng các biểu hiện sinh động ấy. Tự do báo chí hoặc tự do ngôn luận là cái xa lạ với những người lao động Việt Nam bình thường, vốn ít khi dành thời gian đọc báo và không quan tâm đến chính trị. Với những người nông dân mất đất do nhà nước thu hồi để xây các khu công nghiệp, thương mại và giải trí, nhu cầu này có vẻ hiện thực hơn. Nhưng tiếc thay, ngoài ngoại lệ hi hữu là Nguyễn Khắc Toàn, một nhà bất đồng chính kiến đang ngồi tù [17] – người đã đứng ra giúp nông dân thảo đơn kêu oan với chính phủ, hoặc Phương Nam, một nhà bất đồng chính kiến mới xuất hiện, gần đây đã chụp ảnh với những người dân quận Bình Thạnh, Sài Gòn ra Hà Nội khiếu kiện [18], thì chẳng có ai nào đứng ra giúp dân chúng minh biện các nhu cầu của họ và lên tiếng cho các đòi hỏi của họ.

Nếu những bài báo dài dằng dặc trên tạp chí Cộng Sản không hấp dẫn được quần chúng, thì những bài phê phán nghiêm khắc chủ nghĩa Marx của các nhà bất đồng chính kiến đăng trên các trang mạng cũng xa lạ như thế. Cái chính trị mà dân chúng quan tâm là cái chính trị biểu hiện cụ thể trong cuộc sống sinh hoạt hằng ngày chứ không phải cái đúng sai của một học thuyết mà họ chẳng bao giờ quan tâm đến. Vì thế, khẩu hiệu đổi mới chính trị mà những nhà bất đồng chính kiến này đưa ra vừa bị chính quyền hằn học, vừa bị quần chúng thờ ơ. Chúng thiếu cái sinh khí xã hội và trở nên khô cứng không khác gì những giáo điều của hệ thống. Nếu khẩu hiệu mà hệ thống đưa ra là giáo điều thì các khẩu hiệu mà các nhà bất đồng chính kiến đưa ra cũng không kém giáo điều hơn, vì chúng không được chi tiết hoá bằng những diễn biến hiện thực của cuộc sống.

• Thứ bảy, họ là những người phê phán hệ thống, nhưng không phải là những người thách thức hệ thống bằng một mô hình khác được minh biện kỹ lưỡng.

(Có lẽ Abuza cũng ít nhiều ám chỉ điều này khi ông gọi họ là các nhà đối lập trung thành (loyal opposition)). Các nhà bất đồng chính kiến Việt Nam nhiều khi cũng nói đến một thể chế dân chủ pháp trị thay thế cho thể chế cộng sản, nhưng đã không có một nỗ lực cụ thể nào hướng tới việc nghiên cứu nền dân chủ phương Tây và cấu trúc nên các mô hình dân chủ cho một xã hội phương Đông chậm phát triển và có nhiều điểm đặc thù như Việt Nam. Điều này không phải là khó hiểu, vì các tài liệu nghiên cứu về dân chủ phương Tây bằng tiếng Việt hầu như không tồn tại ở Việt Nam sau năm 1975. Khả năng tiếp cận vào kho kiến thức chính trị của thế giới từ trong nước trở nên cực kỳ hạn chế và đòi hỏi vốn tiếng Anh tốt – là cái mà tuyệt đại đa số các nhà bất đồng chính kiến cao tuổi không có được. Có lẽ Phạm Hồng Sơn là người đầu tiên trong số các nhà bất đồng chính kiến trẻ hơn của Việt Nam đã nhìn ra tầm quan trọng của việc nghiên cứu mô hình thay thế này và ông đã thực hiện việc dịch tập tài liệu “thế nào là dân chủ”. Có lẽ vì Đảng Cộng sản cũng nhìn thấu mối nguy hiểm tiềm tàng của việc hiện hữu một mô hình thay thế, họ đã tống giam ông với mức án hà khắc [19] .

Điều gì khiến bất đồng chính kiến ở Việt Nam mang trong mình những hạn chế như thế? Và làm thế nào để bất đồng chính kiến thực sự là một phong trào với diện mạo mới và sức mạnh mới khác hẳn với giá trị tượng trưng của bất đồng chính kiến hiện nay? Chúng tôi sẽ cố gắng giải quyết những câu hỏi này bằng việc phân tích nguồn gốc của các nhà ly khai, và việc thiếu vắng một không gian công phi chính thống, trong các phần sau.

(Tác giả xin chân thành cảm ơn Khải Minh đã có những góp ý quan trọng giúp nâng cao chất lượng của bài viết.)

© 2005 Duy Tân Trẻ
© 2005 talawas

_________________________________________________

[1]RFA: Tổng Lãnh sự Hoa Kỳ tại Sài Gòn mở tiếp tân có sự tham dự của đại diện tôn giáo và các nhà dân chủ Việt Nam; phát thanh ngày 5 tháng 7 năm 2005
[2]RFA: Cảm tưởng của ông Đặng Văn Việt về Dự thảo Báo cáo Chính trị cho Đại hội 10. Phát thanh ngày 6 tháng 7 năm 2005
[3]VietnamNet: Xây dựng hình ảnh đất nước Việt Nam mới; đưa lên mạng ngày 29 tháng 4 năm 2005
[4]Zachary Abuza: Loyal Opposition: The Rise of Vietnamese Dissidents; Havard Asia Quarterly, Volume IV, No. 2. Spring 2000.
[5]Zachary Abuza: ibid
[6]Zachary Abuza: ibid
[7]Zachary Abuza: ibid
[8]Xem đơn xin thành lập Hội nhân dân ủng hộ đảng và nhà nước chống tham nhũng tại: http://www.ykien.net/vdhchongtn.html
[9]Theo Larry Diamond: “Xã hội dân sự ở đây được hiểu là một mảng của đời sống xã hội có tổ chức, mang tính tự nguyện, tự tái tạo, (hầu như) tự tài trợ, độc lập với nhà nước, và gắn bó với nhau bằng một trật tự pháp lý hay một số nguyên tắc chung. Nó khác với “xã hội” nói chung ở chỗ nó gồm các công dân hành động tập thể trong môi trường công (public sphere) để thể hiện các lợi ích, quan tâm và các ý tưởng của họ, cũng như trao đổi thông tin, giành các mục tiêu chung, yêu sách với nhà nước, và trông chừng các quan chức. Xã hội dân sự là một thực thể trung gian, nằm giữa môi trường tư (private sphere) và nhà nước. Như vậy, nó loại trừ đời sống cá nhân và gia đình, các hoạt động nhóm hướng nội (ví dụ như thể thao, giải trí hay tâm linh), các hoạt động kiếm lời của các doanh nghiệp, và các nỗ lực chính trị nhằm giành quyền kiểm soát chính quyền. Các nhân vật trong xã hội dân sự cần sự bảo vệ bởi một trật tự pháp luật được thể chế hoá nhằm bảo đảm quyền tự trị của họ và quyền tự do hành động. Do đó, xã hội dân sự không chỉ hạn chế sức mạnh nhà nước mà còn đem lại chính nghĩa cho quyền lực nhà nước, khi quyền lực đó dựa trên pháp quyền (rule of law). Khi bản thân nhà nước lại không có luật lệ và coi thường quyền tự trị của cá nhân và các nhóm, xã hội dân sự vẫn có thể tồn tại (dù chỉ dưới hình thức sơ khai hay hoang tàn) nếu như các thành tố của nó vận hành theo một nhóm các nguyên tắc được chia sẻ (thí dụ như những [nguyên tắc] tránh sử dụng bạo lực và tôn trọng đa nguyên). Đây là điều kiện không thể tối giản trong chiều cạnh “dân sự” của nó.” Để hiểu thêm về xã hội dân sự và vai trò của nó, bạn đọc có thể tham khảo các bản dịch trong series “xã hội dân sự” do nhóm Duy Tân Trẻ dịch và giới thiệu trên talawas.
[10]Đón xem chính luận “Quyền lực của không quyền lực” của Vaclav Havel do nhóm Duy Tân Trẻ dịch và chuẩn bị cho ra mắt bạn đọc trong thời gian gần.
[11]Đón xem chuỗi bài về Bất bạo động do nhóm Duy Tân Trẻ dịch và chuẩn bị cho ra mắt bạn đọc.
[12]Bạn đọc có thể tham khảo trong series bài về Giải Nobel Hòa bình do Duy Tân Trẻ giới thiệu trên talawas.
[13]Trần Mạnh Hảo: Con người có quyền lực gì trong một xã hội phi dân sự?; talawas, Tháng 6, 2005.
[14]Ðỗ Minh Tuấn: Quyền lực con người trong xã hội dân sự; talawas, Tháng 6, 2005
[15]Trong lý thuyết chính trị học hiện đại, quyền lực con người trong xã hội dân sự được hiểu là quyền lực của những người không có quyền lực khi, bằng hành vi của mình, họ bộc lộ bản chất thực của hệ thống mà nhà cầm quyền luôn tìm cách che giấu, và bằng việc liên kết với nhau để hình thành một xã hội song song (với nền văn hóa song song, cơ sở kinh tế song song và hệ tư tưởng song song) họ làm xói mòn cơ sở quyền lực của nhà cầm quyền, hoặc bằng việc tự tổ chức lại, họ trở thành những chủ thể quyền lực có sức mặc cả với hệ thống.
[16]Ngay cả trong trường hợp đấu tranh chống tham nhũng (hay nói chính xác hơn là lên án tham nhũng) và đấu tranh bảo vệ lãnh thổ (đúng hơn là lên án Đảng Cộng sản nhượng đất cho Trung Quốc) thì các nhà bất đồng chính kiến cũng thường đi đến cùng của vấn đề và thường là dẫn tới những đòi hỏi dân chủ.
[17]Amnesty International trong thông cáo báo chí số 240, ra ngày 20 tháng 12 năm 2002 đã nói về Nguyễn Khắc Toàn như sau: “…ông được cho là đã phát tán tài liệu về các cuộc biểu tình tại Hà Nội và các thư thỉnh nguyện của nông dân lên án tình trạng bị chính quyền cướp đất ra cho các nhóm vận động Việt Nam ở nước ngoài. Rõ ràng là ông cũng giúp các đại diện của nông dân khi họ có mặt ở Hà Nội như thảo giúp các thỉnh nguyện thư gởi chính phủ.” (kiểu chữ nghiêng do tác giả thêm vào)
[18]Xem thư và hình ảnh của Phương Nam chụp chung với nhóm người biểu tình tại: http://www.ykien.net/khieukien07.html
[19]Theo thông cáo báo chí ra ngày 1 tháng 6 năm 2005 của Amnesty International: “Bác sĩ Phạm Hồng Sơn, 37 tuổi, một thương gia và một bác sĩ có tài, bị bắt ngày 27 tháng 3 năm 2002 vì đã viết và gửi các bài bộ áo về dân chủ và nhân quyền lên Internet. Tại phiên tòa xét xử ông vào ngày 18 thágn 6 năm 2003, ông bị kết tội “gián điệp” theo điều 80, bộ luật hình sự và bị kết án 13 năm tù giam cộng thêm 3 năm quản chế sau khi ra tù. Ông hiện đang bị giam giữ tại trại giam Yên Định, Thanh Hóa”
Xem: http://web.amnesty.org/library/Index/ENGASA410182005

Đấu tranh cho dân chủ – theo như cách tôi hiểu! (2): Quan tâm và bàn luận về chính trị – Hãy bắt đầu như một thói quen!

Đấu tranh cho dân chủ – theo như cách tôi hiểu! (1): Cuộc đấu tranh này thuộc về nguời dân VN có trái tim cho VN!

---

Diễn đàn BBC

Bổ sung: 13:11 14-07-2009 GMT

Có lẽ các bạn chưa đọc kỹ bài báo. Tác giả chỉ hỏi chúng ta có quan tâm đến chính trị và bàn luận chính trị với người mình quen biết tin tưởng, hay không mà thôi. Tác giả đâu có buộc bạn phải đứng giữa đường giữa chợ hét vang “Tôi phản đối” đâu. Chỉ là bàn luận với nhau thôi đã co đầu rụt cổ rồi.

Có bạn nói rằng tầng lớp nghèo hèn bị bưng bít thông tin vậy thì những cuộc bàn luận chính trị chính là nơi cung cấp thông tin cho họ.
Những người “bất đồng chính kiến” bị bắt kia là do họ vi phạm pháp luật có bằng chứng. Chúng ta có chống đối bằng lời nói thì họ cũng chẳng có bằng chứng mà bắt. Chúng ta không cần chính quyền phải nghe.

• 100 người bàn luận ngấm ngầm sẽ có 1 người bàn luận công khai.
• 100 người bàn luận công khai sẽ có 1 người đứng ra đấu tranh (mà không vi phạm luật pháp như vụ bauxite),
• 100 người đấu tranh sẽ có 1 người đứng ra tổ chức lãnh đạo cuộc đấu tranh đó (mà không cần lập hội lập đảng).

Đó chính là lợi ích của bàn luận chính trị.

Chúng ta đòi tự do về chính trị, đòi nhân quyền, dân chủ. Những quyền ấy khá xa lạ với người nghèo người ít học. Nên bắt đầu từ những bất công tiêu cực trong xã hội là cái mà người nghèo có thể thấy có thể hiểu lại không sợ bị chụp mũ.

Phan Bảo Lâm, Tp HCM

Quan tâm tới chính trị – Tại sao không?

Những việc mà CHÍNH DANH một CÔNG DÂN có thể làm và được quyền làm?!

Đó có thể là những việc gì?

Đó là quan tâm đến chính trị, đó là tìm hiểu về các vấn đề chính trị, xã hội.

Đó là nói ra quan điểm chính trị của bạn, đó là bàn luận với bạn bè bạn, người quen của bạn, đồng nghiệp của bạn, những người xung quanh bạn về các vấn đề đó!

Họ có thể thờ ơ. Họ có thể sử dụng định kiến và cảm tính để tranh luận. Họ có thể làm bạn điên đầu.

Nhưng đó là những gì, tôi có thể hình dung:

Tôi hình dung tại Hà Nội, cũng như tại Hồ Chí Minh, tại Nha Trang, Đà Nẵng, Huế…, trong các quán café, các quán bia, các hàng ăn bình dân hoặc cao cấp, tại công sở hay trường học, người ta sẽ nói chuyện một cách cởi mở về chính trị, về Bauxite Tây Nguyên, về Vịnh Cam Ranh, Hoàng Sa, Trường Sa, nguy cơ Trung Quốc, nguy cơ chiến tranh thế giới thứ ba, về Triều Tiên, về vụ án Luật sư Lê Công Định, về giáo xứ Thái Hà, về dự thảo luật đất đai, thuế, báo chí….

Mọi người sẽ nói chuyện với nhau, sẽ chia sẻ các ý kiến và thái độ, ủng hộ và phê phán, đánh giá và nhận định…Bàn luận về chính trị sẽ là một phần không thể thiếu của đời sống văn hóa xã hội Việt Nam.

Cho dù đó có thể chỉ là những câu chuyện phiếm. Một câu kết đại loại như, nào có ích gì, ông này xuống rồi lại ông khác lên, đâu vẫn hoàn đấy.

Nhưng, một người đã nói với tôi rằng, một suy nghĩ chưa được biểu hiện ra thì suy nghĩ đó chưa trưởng thành. Viết ra, nói ra một suy nghĩ là cách để giải phóng tư duy, là cách để nhận thức thực sự.

Hai, ba cái đầu suy nghĩ sẽ tốt hơn một cái đầu. Vấn đề tưởng như khó, bí, tắc nhưng sẽ có cơ hội được giải quyết, nếu được đem ra thảo luận.

Ban đầu, có thể khi thảo luận, người ta sẽ vẫn bị ảnh hưởng bởi sự bảo thủ, định kiến, gò ép tư duy trong khuôn khổ.

Song tôi cho rằng một môi trường xã hội dân sự như vậy sẽ dần dần tự tìm cách cởi trói và tìm ra những giải pháp cho mọi vấn đề dù phức tạp hay hệ trọng của quốc gia.

---

Thực trạng XH + ‘Ba thái độ chính trị: Quá khích , Thờ ơ , Cơ hội’ + ‘Tự do tư tưởng rủi ro’ –>Tương lai đất nước???

Nhân quyền tự xử lý?

Giáo sư Hùng cũng đồng ý với nhận định của một số chuyên gia khác rằng Việt Nam không chấp nhận bất đồng chính kiến có tổ chức.

”Nói lờ mờ thì được nhưng tổ chức thì không được”.

Ông cho rằng việc để không gian hoạt động cho các nhà bất đồng chính kiến có thể là ”van xì hơi” tốt nhưng phía Việt Nam, theo ông, ”có những lực lượng rất lo ngại, nhiều khi có thể là quá đáng.”

”Ta nhớ là luật của những người công an là thà bắt oan chín người còn hơn thả oan một người.”

Ông cũng nói các nguy cơ tiềm tàng cho chế độ ở Việt Nam vẫn còn.

”Chúng ta nhớ là Thiên An Môn xảy ra không chỉ vì lý do chính trị mà còn là vì kinh tế lúc đó chậm lại và tham nhũng. Thành ra có nhiều yếu tố khác nhau.

”Ở Việt Nam thì hiện họ kiểm soát được nhưng có hai yếu tố tiềm tàng.

”Thứ nhất là vấn đề kinh tế và thứ hai là tinh thần dân tộc trước áp lực của Trung Quốc.”

Hiện tại, theo giáo sư Nguyễn Mạnh Hùng, Việt Nam cũng đang có những cách để người dân không để tâm tới chính trị và tránh sự chất vấn đối với quyền lực của Đảng Cộng sản.

”Ngày xưa thời Pháp không muốn cho người Việt Nam quan tâm chính trị thì tổ chức phong trào đua xe đạp và thể thao.

‘‘Ở Việt Nam nay cũng có âm nhạc, thể thao, thi hoa hậu… những cái đó nó thu hút tâm hồn của những người trẻ và bớt sự chống đối đi.?

”Một đằng là sự sợ hãi, một đằng là đời sống khá giả lên một chút thì người ta tạm hài lòng được rồi.”?

Vấn đề nhạy cảm

Bầu không khí chính trị ở Việt Nam những ngày này khá nóng bỏng.

Bộ Ngoại giao luôn đưa ra các tuyên bố đôi lúc mạnh mẽ.

Khi thì đòi Trung Quốc thả ”vô điều kiện” 12 ngư dân Việt Nam đang bị cầm giữ, lúc phản đối gay gắt Hoa Kỳ và Châu Âu đòi trả tự do cho những người bị chế độ tố cáo tuyên truyền chống nhà nước xã hội chủ nghĩa.

Còn tại một hội nghị mới đây của Ban Chấp hành Trung ương ở Hà Nội, 150 nhân vật quyền uy nhất tại Việt Nam bàn về một số vấn đề chuẩn bị cho đại hội đảng vào tháng Giêng năm 2011.

Thế nhưng sự quan tâm của giới trẻ, động lực của sự phát triển hôm nay và tương lai của Việt Nam sau này, tới chính trị lại có vẻ không có gì đáng kể.

Có những người thực sự không quan tâm như một bạn trẻ đang làm tại một quỹ đầu tư ở Hà Nội.

Bạn từng là một sinh viên xuất sắc và cũng đã từng tham gia sôi nổi các hoạt động sinh viên khi còn ở trường.

Nhưng nay bạn chỉ chú tâm vào công việc và dĩ nhiên không muốn bình luận gì về chính trị vì ”mình chẳng biết gì đâu.”

Bây giờ vợ mình quan tâm tới gia đình, con cái thôi. Vợ mình theo Đảng Cộng sản nên lúc nào nhất quán cũng phải theo Đảng.

Một nam giới 32 tuổi ở Hà Nội

Gọi một nhà hoạt động sinh viên khác, tôi gặp chồng bạn năm nay 32 tuổi.

Bạn bảo: ”Bây giờ vợ mình quan tâm tới gia đình, con cái thôi. Vợ mình theo Đảng Cộng sản nên lúc nào nhất quán cũng phải theo Đảng.”

”Cả hai vợ chồng đều cống hiến cho cơ quan nhà nước cả.”

Tôi hỏi anh chồng trẻ xem bạn bè anh có ai quan tâm tới chính trị để BBC có thể hỏi chuyện không, anh nói:

”Bạn bè mình đều làm trong cơ quan nhà nước nên cũng không quan tâm lắm tới vấn đề ngoài nước như thế đâu.”

Gọi Hà Nội không được, tôi quay sang Sài Gòn.

Nhạy cảm

Ý kiến của Dương Anh Xuân, du học sinh tại Anh

• Tôi có thường xuyên theo dõi các vụ bắt giữ gần đây, trong đó có vụ việc của Nguyễn Tiến Trung. Tuy nhiên, tôi không ngạc nhiên vì đây không phải là lần đầu tiên và cũng sẽ không phải lần cuối cùng xảy ra những vụ việc như vậy. Một số bạn bè tôi bảo, các hãng thông tấn báo chí nước ngoài làm gì mà phải rùm beng lên, nhưng thực ra, bỏ ngoài những yếu tố về nhân quyền còn đang tranh cãi thì những vụ việc như thế này cũng đáng được thông tấn nước ngoài quan tâm lắm chứ. Ít ra vì yếu tố ‘lạ’. Lạ ở chỗ là ở các nước phương Tây những chuyện thế này chắc khó xảy ra lắm. Mà truyền thông bây giờ thì đang cần những món lạ miệng, mà những món lạ miệng thế này chắc chỉ tìm được ở những nước như Việt Nam, Trung Quốc, Myanmar, v.v…

• Tôi cảm thấy thoải mái khi đề cập tới vấn đề chính trị ở Việt Nam, chỉ có điều đừng nên thoải mái quá mà dễ rước họa vào thân. Bản thân tôi nghĩ, đất nước nào cũng có những bất ổn về chính trị và việc người dân bàn bạc, góp ý hay chỉ trích là điều đáng mừng. Anh có thể cấm người khác hành động nhưng anh không thể cấm họ trong suy nghĩ. Nhưng hình như nhiều chính phủ muốn biến điều không thể này thành có thể, mà biện pháp chủ yếu là các cuộc bắt bớ xảy ra gần đây ở nhiều nước, không chỉ riêng Việt Nam.
• Bất cứ con đường nào cho sự thật hay chính kiến đều không bao giờ dễ dàng. Bất cứ lứa tuổi, ngành nghề nào con người cũng phải lựa mãi mới được một lời nói thật, đâu riêng gì sinh viên? Nhất kiến vạn biến, nhiều khi lại phải biến hóa để chính kiến của mình được nói ra và được chấp nhận. Còn việc sinh viên không quan tâm đến chính trị thì chẳng riêng ở Việt Nam mà bản thân nhiều sinh viên Anh tôi gặp cũng không quan tâm tới chính trị vì họ có quá nhiều mối lo toan thường nhật hoặc những thú tiêu khiển khác hấp dẫn hơn mà không phải mệt đầu suy nghĩ. Cái này chẳng trách ai được, có chăng là mình buồn nhẹ chút thôi.

Hỏi một vòng cuối cùng cũng ra được số điện thoại của mấy bạn sinh viên có thể coi là xuất sắc.

Phản ứng đầu tiên khi nghe hỏi về vụ cựu du học sinh Nguyễn Tiến Trung bị bắt là ”ai cho anh số điện thoại của em dzậy?”

”Cái này em không có nghe,” một nữ sinh, dĩ nhiên là không muốn nêu tên, nói.

”Sinh viên tụi em bên này ít quan tâm tới những vấn đề chính trị nhạy cảm như vậy.”

”Tụi em quan tâm đến những cái liên quan trực tiếp đến bọn em, những cái ảnh hưởng tới Việt Nam và cuộc sống của tụi em sau này. Đó là những quan tâm hàng đầu.”

”Còn những cái mối bận tâm về chính trị hay là gì đấy thì thường là nó ít. Cái luồng thông tin đấy bọn em không được tiếp xúc nhiều.”

”Với lại có một số cái tụi em thật ra là không thể nói quá nhiều với nhau tại vì nó rất nhạy cảm.”

Nói chuyện một lúc, bạn có vẻ bớt nhạy cảm với vấn đề nhạy cảm và nói: ”Ở trường em luật bất thành văn là chúng em không được bàn tới những vấn đề chính trị.”

Một nam sinh viên khác thì nói: ”Bọn em cũng có quan tâm nhưng nó là vấn đề rất nhạy cảm, nếu mà không khéo rất dễ gây ra hiểu lầm.”

”Bởi vậy bọn em có thì biết vậy thôi chứ cũng chẳng nói ra một ý kiến rõ ràng nào hết.”

”Xấu xấu thế nào”

Tôi hiểu trong chỗ riêng tư các bạn trẻ có lẽ không e ngại khi bày tỏ ý kiến của mình.

Đã qua rồi thời chặt gà phải bật nhạc cho át tiếng và nghe đài nước ngoài có thể gặp rắc rối to.

Nhiều bạn trẻ ngày nay chẳng ngại ngần khi phát biểu ý kiến về bất kỳ vấn đề gì.

Tôi nhớ có lần tình cờ gặp một bạn sinh viên mới ra trường ở một quán ăn ở Bangkok.

Khi nghe giới thiệu tôi ở đài BBC, bạn nói ngay một câu không biết phần đùa hay phần nghiêm túc nhiều hơn: ”À, cái đài chuyên nói xấu Việt Nam đấy chứ gì.”

Bạn nói mà cũng chẳng sợ tôi phật ý. Tôi thì ngạc nhiên nhưng cũng không hề bực mình.

Sau này nói chuyện thêm bạn vẫn kiên quyết bảo vệ ý kiến BBC viết về Việt Nam ”cứ xấu xấu thế nào ấy”.

Chỉ có điều bạn không hiểu BBC không có khái niệm tin xấu, tin tốt hay tin nhạy cảm.

Một nhà báo BBC nói nghề của chúng tôi là nghề thích nhất. Anh bảo ”có nghề nào mà được trả tiền để nói thật đâu.”

Mà không chỉ có bạn cựu sinh viên kia mới nghĩ BBC ”xấu”.

Kể từ khi vào làm BBC tôi đã nhiều lần gặp gỡ các cán bộ công an văn hóa. Họ đều tỏ ra khá lịch sự ngoại trừ một vài lời có tính chỉ đạo và dọa dẫm.

Có lần tôi bảo các anh một năm chính phủ Anh bỏ ra gần một triệu đô la để cung cấp thông tin cho người Việt Nam, nếu họ không chi khoản tiền này nữa thì nhiều người sẽ không được cung cấp thông tin miễn phí.

Một anh bảo: ”Ban chú mày đóng cửa, bọn anh càng mừng.”

Các anh cũng muốn tôi có sự ”nhạy cảm” chính trị như các bạn sinh viên dù tôi ra trường đã 15 năm, đã làm gần 10 năm ở nơi mà sự tôn trọng sự thật, khách quan và công bằng không phải là những nguyên tắc có thể chọn lựa.

Phản động chờ bị bắt và tẩy não!

Phản động chờ bị bắt và tẩy não

Theo THTNDC

Tôi chưa bao giờ gặp mặt Trung, chưa bao giờ trao đổi trò chuyện với Trung. Nhưng vì cùng thế hệ (Trung sinh năm 83, tôi sinh năm 82), ở một chừng mực nào đó tôi nghĩ mình và Trung chung hoàn cảnh.

Ít ra thì khởi đầu của chúng ta giống nhau. Sinh ra và lớn lên tại Việt Nam, chắc chắn chúng ta đã có chung một bài học về tổ quốc.

Bạn có nhớ chăng khi còn đi học mẫu giáo, chúng ta hát bài « Cháu yêu chú bộ đội », hay bài « Bác Hồ Chí Minh yêu thiếu niên nhi đồng ». Bạn có tin không, đến bây giờ tôi vẫn còn thuộc lòng hai bài này. Đến khi chúng ta biết đọc biết viết chúng ta được học về nhưng cuộc chiến của dân tộc, về những mất mát to lớn mà dân tộc ta phải gánh chịu và rằng DDCS VN là sự lựa chọn ưu việt nhất, và chúng ta phải chung sức bảo vệ nó đến vĩnh hằng.
Bạn còn nhớ cái khoảnh khắc trên máy bay sang Pháp, chúng ta đă nghĩ về tương lai, về những điều chúng ta sẽ được học, về nhưng khó khăn mà chúng ta phải trải qua. Một trang sách của cuộc đời đã được lật qua.

Tôi không biết bạn đã hòa nhập vào cuộc sống Pháp, cộng đồng người Pháp và cộng đồng người Việt tại Pháp như thế nào. Riêng tôi, Pháp thì tôi chơi, Việt thì tôi tránh.

Mỗi lần đi chợ Tàu, thấy lá cờ ba gạch bay bay là tôi ớn lạnh, thật sự quá sợ bị nghe kết tội con Cộng sản nằm vùng. Tôi chẳng hiểu « con Cộng sản nằm vùng » nghĩa là gì, chỉ cảm nhận cái bọc tức giận cứ ngồn ngộn trên gương mặt và trong giọng nói của người đối diện, tôi như có nguy cơ bị tiêu diệt mà không có lời giải thích.
Từ nỗi sợ hãi đó, tôi bắt đầu nảy sinh những suy nghĩ về đất nước. Tự hỏi mình được sinh ra trong cái mớ lịch sử hỗn độn nào như thế này. Tôi đã tin rằng Việt Nam còn nghèo vì chiến tranh lâu quá. Từ từ rồi sẽ tiến, việc gì mà cái bọn người kia cứ hằn học lên thế ; mỗi ngày nước mình lại có ít người nghèo hơn, tỉ số mù chữ ngày càng ít đi, nhà đẹp ngày càng nhiều hơn ; cá nhân tôi cảm thấy hoàn toàn tự do tại Việt Nam, việc gì mà mấy người kia cứ gào lên là tôi khôngg tự do, họ đòi đấu tranh để giành tự do cho tôi, trong khi tôi có thừa. Đúng là vớ vẳn thật ! Thế đấy nhưng suy nghĩ đã từng là của tôi, dể dãi, hời hợt, nhưng có đầy giá trị đối với Đảng !

Để rồi một ngày như bao ngày tôi khóc òa khi đọc Liberté Chérie của Julien Green. Tôi khóc vì ở tận đất nước xa xôi này, với nền văn hóa xa lạ này tôi tìm thấy giá trị của mình cái mà tôi đã tự chôn vùi để làm hòa hợp và làm vừa lòng xã hội nơi tôi đã sinh ra.

Đúng vậy, nếu bạn đã từng sinh ra và đi học ở VN, bạn chỉ học 3 điều duy nhất : học tôn thờ duy nhất một chế độ chính trị trong văn học-lịch sử, học làm người giỏi nhất trong tất cả các môn còn lại để cha mẹ bạn hãnh diện, lớp bạn đạt hạng cao trong toàn trường, trường bạn đạt hạng cao trong toàn quận và trên tỉnh-thành phố, và cuối cùng là học làm kể nói lại nhưng suy nghĩ của người khác, và không nên có bất kỳ tư tưởng nào vượt ra khỏi những tư tưởng chung của xã hội. Bạn có tấm bằng, rời khỏi ghế nhà trường, bạn trắng tay : bạn không biết mình là ai, ước mơ mình là gì, điểm khác biệt của mình đối với những người còn lại là gì, bạn vật vờ như cái thây ma như bao nhiêu bạn bè đồng trang lứa chạy sô học thêm, viết lên trang giấy nhưng điều mà bạn đã được học (chứ không phải suy nghĩ cá nhân) : « Đảng đã soi sáng cho dân tộc Việt … », « Đảng là sự lựa chọn của dân tộc Việt … ». Nếu bạn nhắm mắt lại tôi tin rằng bạn vẫn có thể tưởng tượng ra người thầy dạy văn của bạn đọc ra rả nhưng điều trên, còn bạn siêng năng chép lấy chép để. Nhưng điều quan trọng nhất lúc đó trong con mắt xã hội bạn và tôi vẫn là người thanh niên yêu nước sâu sắc nhất.

Rồi một ngày khác, tôi đọc « Un bonheur insoutenable » của Ira Levin , tôi bắt đầu truy tìm đầu mối của những khúc mắc về đất nước mình. Tôi thấy xã hội VN giống cái thế giới trong cuốn sách này :

• Mỗi cá nhân trong tin vào một thế giới không chiến tranh và nghèo đói : như Đảng đã và đang dẫn bước dân tộc VN ra khỏi chiến tranh và nghèo đói

• Để bảo vệ thế giới đó, mỗi cá nhân sẽ được tiêm một liều thuốc định kỳ hằng tháng từ khi mới sinh, liều thuốc này giúp cho mỗi cá nhân đều có những suy nghĩ và hành động giống nhau có lợi cho cộng đồng như không ghen ghét, không thích vũ lực, không có tư tưởng trái ngược với cộng đồng : như từ mẫu giáo trẻ em VN được học yêu Đảng qua bao nhiêu năm tháng, chúng ta được giáo dục để suy nghĩ và hành động theo lợi ích của Đảng, vì Đảng bảo vệ sự thanh bình của chúnng ta, đi ngược lại lợi ích của Đảng là đi ngược lại lợi ích của cộng đồng của dân tộc

• Cá nhân nào có tư tưởng khác lạ như từ chối tiêm thuốc, yêu một người không cho phép, thích đánh nhau v.v sẽ bị phê phán, bị tiêm một liều thuốc mạnh hơn, tệ hơn sẽ bị tiêu diệt : như thời cha mẹ chúng ta lấy người có lý lịch « ngụy » thì tương lai mù mịt, như Trung hay các bạn trẻ có những suy nghĩ và hành động táo bạo sẽ bị hạ nhục thậm tệ, sẽ bị bắt để tẩy não, nếu tẩy không được không biết có « xịt » luôn hay không ?

Rồi một ngày khác, gặp một người nước ngoài hoạt động từ thiện vì trẻ em nghèo tại VN đã hơn 10,chị ta nói : « chính quyền nước bạn là một chính quyền vô lương tâm, không biết tôi đã hối lộ bọn công an biết bao nhiêu tiền để những đứa trẻ không giấy tờ được đi học, đã không lo cho dân thì thôi còn ăn trên đầu người khác ». Tôi không biết phải trả lời thế nào, tôi chỉ thấy nhục nhã ê chề.

Rồi một ngày khác gặp người quen đang điều trị bệnh nặng, cảnh đói nghèo bệnh tật tràn ra trước mắt, bác sĩ y tá đối xử với bệnh nhân chẳng khác nào con vật, đã nghèo mầ còn phải đút lót cho bác sĩ để được chữa trị ; bệnh nhân đứng xếp hàng chụp X-Quang bác sĩ mò tới yêu cầu chi tiền nếu không đến mai cũng chưa được chụp ; bác sĩ đang mổ, bệnh nhân hết thuốc tê, bác sĩ ung dung trả lời điện thoại. Một xã hội thối nát đến tận cùng mà người dân nghèo vẫn cắn răng chịu đựng.

Rồi một ngày khác , tại Phòng Tư Pháp, trò chuyên với một người nước ngoài, anh ta nói « hình như công chức của nước cô không được giáo dục thì phải, vừa tiếp dân vừa ăn, không biết chào người khác, đã thế còn hạch sách, tôi bỏ ra ít tiền là êm ngay, tôi có đủ tiền để mua đạo đức của họ, cô có tin không ». Lần thứ hai nhục nhã ê chề.

Quay lại với những lời kết tội của Đảng Cộng Sản VN đối với Nguyễn Tiến Trung, và những sinh viên trong và ngoài nước không đồng tình với Đảng toàn trị và hành động cho một thể chế chính trị khác tại Việt Nam, chúng tôi bị kết tội như sau : « bỏ quên” nhiệm vụ học tập mà dành hầu hết thời gian vào việc đi rêu rao về những điều được nhồi nhét », « phản động », « đầu độc », « phá hoại », « kích động », « nhồi sọ », « cầm đầu ».

Đã thế, tôi xin kể ra danh sách bọn phản động muốn chống phá nhà nước Việt Nam mà tôi đã gặp gỡ và bị « đầu độc » để các Ngài kết tội bắt nhốt tẩy não luôn cho tiện :

• Bọn phản động núp bóng bà giáo già dạy môn văn vì đã đầu độc tôi khi bắt tôi đọc Liberté Chérie của Julien Green, chính bà ta đã bơm vào đầu tôi cái tư tưởng chết tiệt về tự do cá nhân, tự do dân chủ.

• Bọn phản động núp bóng hệ thống cửa hàng bán sách FNAC, bọn chúng đã tìm mọi cách cho tôi đọc « Un bonheur insoutenable » của Ira Levin. Bọn này rât nguy hiểm vì chúng bán sách trên toàn nước Phap, bất kỳ sinh viên VN nào cũng có thể bị đầu độc, coi chừng họ sẽ dịch ra tiếng Việt thì tình hình sẽ tồi tệ hơn.

• Bọn phản động trá hình, núp bóng dưới hoạt động giúp đỡ trẻ em nghèo Việt Nam hơn 10 năm qua mà các Ngài cho phép hoạt động. Không biết sau 10 năm như thế, có bao nhiêu trẻ em bị các Ngài bỏ quên, đã được giúp đỡ bởi bọn phản động này ?

• Bọn phản động đội lốt bệnh nhân vào bệnh viện để bôi nhọ hệ thống y tế của nước Việt nam Xã hội Chủ Nghĩa siêu việt.

• Bọn phản động dám lấy ngoại tệ mua đạo đức nhân phẩm công chức Việt Nam.

• Ngoài ra, tôi còn nhìn xa hơn các Ngài nữa kia, bọn phản động đội lốt người thầy dạy tôi biết đọc biết viết, ông ta đã chuẩn bị cho tôi cái hành trang mang tính phản động, cấu kết tôi với bè lũ của hắn tại hải ngoại.

• Bọn phản động đội lốt cha mẹ tôi, họ giả tạo làm việc cống hiến cho đất nước việt nam, nhưng nhận lương ngoại tệ chuyển thẳng vào tài khoản nhà nước, họ đã lấy số tiền phản động ấy để nuôi tôi đến ngày hôm nay. Suy rộng hơn trong tài khoản nhà nước có tiền phản động, có nghĩa là trong nội bộ các Ngài có tên phản động nằm vùng từ mấy chục năm nay mà không ai hay.

Đấy, các ngài cứ bắt hết đi, để nước Việt nam thêm « trong sạch », và « yên bình » như nguyện ước của Hồ Chủ Tich vĩ đại và Đảng Cộng Sản muôn năm.

Ký tên
Trùm phản động chờ bị bắt và tẩy não.

CHIẾN DỊCH BỎ TÙ TƯƠNG LAI ? – Đến lượt Nguyễn Tiến Trung!

Luật sư Lê Công Định

Từ Độc Tài đến Dân Chủ – Gene Sharp

Chín Kỹ Năng Lãnh Đạo Quan Trọng!

Chín Kỹ Năng Quan Trọng để Trở Thành Một Nhà Lãnh Đạo Hữu Hiệu

Truyền Thông (Communications)

Đây là kỹ năng cơ bản để đạt đến thành công. Truyền Thông là phương tiện căn bản để chuyển đạt tin tức đến mọi người qua văn bản hoặc là qua các phương tiện thông tin khác như truyền miệng, truyền thanh, truyền hình vân vân. Những Nhà Quản Trị giỏi phải có khả năng truyền đạt tư tưởng để cung cấp đủ tin tức và dữ kiện cần thiết cho đội ngũ nhân viên làm việc cho họ ngõ hầu có thể quyết định công việc một cách hữu hiêu. Ngoài ra, Nhà Quản Trị còn là người đại diện công ty của mình để giao dịch với bên ngoài. Công việc này đòi hỏi kỹ năng về truyền thông cả về viết lẫn về nói chuyện. Kỹ năng này sẽ giúp Nhà Quản Trị khuyến khích và xây dựng lòng tin trong cộng sự viên và tạo được sự cộng tác của nhân viên. Một trong những lãnh vực thường bị quên lãng nhưng rất quan trọng trong kỹ năng về truyền thông là khả năng “Lắng Nghe” người khác. Nhà Quản Trị giỏi cần phải biết lắng nghe nhân viên của mình, quan tâm và để ý đến nhân viên cộng tác với mình để tạo sự thông cảm và tín nhiệm của nhân viên.

Tư Duy Phê Phán (Critical Thinking)

Kỹ năng này được định nghĩa là khả năng phân tích các vấn đề phức tạp và nhìn vấn đề này qua nhiều khía cạnh khác nhau và lý luận theo nhiều cái nhìn khác nhau. Khi nhìn một vấn đề, nếu chúng ta chỉ nhìn theo một chiều hướng, theo một lối suy nghĩ, thì có nguy cơ là chúng ta có thể tìm ra một lời giải đáp sai hoặc thiếu sót cho vấn đề đang giải quyết. Trong khi đó tư duy phê phán giúp chúng ta nhìn vấn đề theo nhiều lối suy nghĩ khác nhau và từ đó có thể tìm ra nhiều biện pháp khác nhau để giải quyết vấn đề và từ lối lý luận đó xác xuất để chúng ta có thể có một cách giải quyết chính xác hơn được tăng lên.  Đấy là một trong những lý do chính tại sao trong các công sở ngày nay đang có phong trào hướng về các công việc mang tính chất dựa trên một nhóm thay vì một người và nhấn mạnh về sự quan trọng của tính đa dạng trong công sở, và khả năng dung nạp được nhiều quan điểm khác nhau về một vấn đề trong quá trình quyết định công việc.

Thông Hiểu và Tư Duy Chiến Lược

Để đối phó với tình trạng tăng cường cạnh tranh giữa các công ty, một trong những điều kiện cần thiết cho tất cả thành phần quản trị (management) và hầu như tất cả các nhân viên là kỹ năng Tư Duy Chiến Lược (khả năng biết nhìn xa).  Đôi khi người ta gọi kỹ năng này là khả năng có được cái nhìn Toàn Bộ cho công ty (big picture) và thấy được vị trí của công ty của họ trong toàn bộ kỹ nghệ  và tầm nhìn xa cho công ty trên đường dài. Không giống như trong thập niên 80 với phong trào tập trung vào các khả năng chuyên biệt, trong thế giới ngày nay, khuynh hướng chung là muốn thành công bạn cần phải có một số kỹ năng cần thiết trong nhiều lãnh vực khác nhau để có thể thông hiểu được rất nhiều khía cạnh khác nhau của doanh nghiệp của bạn cũng như của môi trường xung quanh. Nói tóm lại, Nhà Quản Trị công nghệ cần phải nhận thức được tầm quan trọng của việc quản trị chiến lược và biết làm thế nào để soạn thảo và quản trị một cách có chiến lược, nhất là khi các công tác này sẽ được trao cho các nhân viên thuộc cấp thấp hơn trong công ty.

Lãnh Đạo Nhóm

Tuy có một vài sự nhầm lẫn trong các định nghĩa về Lãnh Đạo, có thể nói một cách tóm tắt rằng Lãnh Đạo là khả năng xác định ra đường hướng cho một tổ chức, hoặc nói một cách khác, là khả năng vạch ra con đường, chỉ rõ nó cho người cộng sự và xây dựng một sự đồng thuận trong nhóm  để mọi người cùng hướng về mục đích chung và thực hiên nó. Khả năng lãnh đạo này bao gồm bốn thành phần chính như sau:

• Viễn Kiến (Vision): những người lãnh đạo hữu hiệu phải có khả năng truyền đạt một viễn kiến chung cho tổ chức của mình và khuyến khích được mọi người cùng dấn thân và cam kết thực hiện mục đích chung đó.
• Thụ Quyền (Empowerment): Người Quản Trị giỏi không những phải biết tạo cơ hội cho nhân viên có thẩm quyền quyết định trong công việc của họ, mà còn phải khuyến khích họ sử dụng thẩm quyền đó trong công việc hằng ngày. Khi mà họ cảm thấy họ có thể tự quyết định chính họ và đôi khi có thể chấp nhận rủi ro hoặc ngay cả thất bại, thì lòng tin của họ sẽ được nâng cao. Khả năng của nhân viên sẽ được phát triển khi người quản trị bỏ thì giờ để hướng dẫn, khải đạo, và huấn luyện cho nhân viên của mình.
• Liêm Khiết (Integrity): nói cho cùng, người lãnh đạo là tấm gương cho toàn Nhóm noi theo. Chỉ có lãnh đạo bằng chính cách hành xử của cá nhân mình, Nhà Quản Trị mới có thể xây dựng được niềm tin tưởng trong nhân viên đủ mạnh để tạo thành một “văn hóa hành xử” (culture) trong công ty ngõ hầu giúp công ty đạt thành quả cao.
• Kỹ Năng của Người Được Lãnh Đạo: Nhà Quản Trị giỏi không những phải có khả năng về lãnh đạo người khác, mà còn phải biết giúp người lãnh đạo của mình (xếp của mình) hoàn thành các mục tiêu chung của công ty với một tư duy độc lập hơn là chỉ dựa hoàn toàn vào sự chỉ huy của cấp trên.

Giao Tế

Người Quản Trị có khả năng Giao Tế giỏi là người có khả năng thuyết phục, thương thảo, và giao thiệp một cách hữu hiệu với những người xung quanh. Đối với những người làm việc trong Công nghệ (ngành kỹ sư) thì tuy đây không hẳn là những kỹ năng tối cần thiết, nhưng trong công ty ngày nay với môi trường làm việc theo nhóm (tập thể) thì những kỹ năng về Giao Tế này không thể thiểu được. Một số kỹ năng quan trọng trong vấn đề giao tế là sự tự tin, khả năng giao tế và tạo được những mối liên hệ tốt đẹp trong công việc khi làm việc với người khác, dù là người ở vị trí hay chức vụ nào đi nữa.

Thiết lập Mạng Lưới Giao Dịch (Networking)

Đây là một trong những kỹ năng mới được biết đến do sự hữu hiệu của nó. Kỹ năng thiết lập Mạng Lưới Giao Dịch là khả năng đi ra ngoài những hệ thống liên lạc trong công ty của mình và những chức vụ liên hệ trực tiếp trong công ty để có thể liên hệ với những nhân sự quan trọng khác bên ngoài có thể giúp chúng ta thực hiện tốt công tác được giao phó.

Phát huy Sáng Kiến và Chủ động

Người Quản Trị thật sự thành công là những người biết chủ động khởi xướng ra công việc bằng cách nhận lãnh những công tác đôi khi ngoài giới hạn trách nhiệm của mình. Họ là người xông xáo, biết nhận lãnh trách nhiệm đôi khi ở ngoài giới hạn công việc của mình khi họ cảm thấy cần thiết.  Đây là một việc không dễ dàng bởi vì họ phải chấp nhận một số rủi ro có thể xảy ra.

Tự Quản Trị

Đây là kỹ năng rất cần thiết cho một người Quản Trị giỏi, là tinh thần học hỏi cầu tiến không ngừng để phát triển bản thân và để thích ứng với những thay đổi không ngừng của công ty, của môi trường thế giới bên ngoài. Người có kỹ năng này cũng có cá tính trầm tĩnh và khả năng tự thay đổi cho thích hợp với môi trường.  Đặc biệt, người có kỹ năng tự quản trị biết sử dụng các phê bình xây dựng để tự thay đổi và có thể tự đánh giá bản thân một cách trung thực về điểm mạnh và điểm yếu của chính mình, từ đó có thể tự thay đổi để ngày một tốt đẹp hơn.

Đạo Đức và Liêm Chính

Càng ngày người ta càng nhận thức ra rằng Đạo Đức và  Liêm Chính (Integrity) là những đức tính căn bản để có thể thành công trong môi trường công việc làm việc theo nhóm và thay đổi nhanh chóng này. Khả năng Biết Mình Biết Người cộng với một số quy luật hướng dẫn trong lúc làm việc sẽ tạo thành một nền móng căn bản tạo thành khả năng lãnh đạo hữu hiệu và thành công. Đây chính là nền móng để nhà Quản Trị có thể quyết định trước những vấn đề khó khăn và hành xử một cách can đảm khi phải đối diện với khó khăn và thử thách.

(Nguồn: American Society for Engineering Management – “The Emerging Leader and Leading Change”).

http://www.saigon.com/~vacets/mt/mt024.html

Bài cũ:

Yếu Tố Để Thành Công?

Yếu Tố Để Thành Công?

Nghệ thuật điều khiển đám đông

Muốn nảy ra sáng kiến, hãy suy nghĩ vào lúc 22h04

---

Yếu Tố Để Thành Công– Đinh Đức Hữu

Dịp này, chúng ta bàn tới yếu tố thành công có tính cách phổ thông, có thể áp dụng cho mọi người. Đó là:

• Suy nghĩ cho thật kỹ để hiểu rõ mình muốn đạt được mục đích cao nhất đời mình là gì?
• Luyện tập và khai phá khả năng lãnh đạo, chỉ huy và óc sáng tạo.
• Khả năng tổ chức và dụng nhân.

Đời người chuyển động không ngừng từ khi chào đời tới lúc chết. Nên chúng ta có thể hình dung đời người như một chuyến du hành có khởi điểm, có đường đi và đích tới. Thử hỏi nếu chuyến du hành đó không có bản đồ cũng không biết mình đi đâu thì chắc chắn sẽ lạc đường hoặc không bao giờ tới đích được. Đời người cũng thế, biết bao nhiêu người đã chần chừ không quyết định vẽ cho mình một bản đồ trong đó mô tả những nét chính của cuộc đời mình như lựa chọn ngành học, tạo lập gia đình, kế hoạch làm việc và từng mục tiêu mình muốn chiếm lĩnh. Rồi thời gian trôi đi mà không nhắc nhở và chờ đợi, tới lúc giật mình nhìn lại thấy mình hụt hẫng, nhụt chí và sinh hoài nghi giống như người lái xe đường xa, lạc trên xa lộ. Lấy ví dụ có nhiều sinh viên khi bắt đầu đại học, họ không có quyết định dứt khoát là học ngành gì, nên phải đổi nhiều lần, vừa mất thời gian quí báu khiến mất đà ngay lúc đầu. Hay có những trường hợp chán nản buông xuôi và bỏ hẳn cơ hội tốt nghiệp đại học.

Nhiều bạn sau khi ra trường đi làm và vì không vạch cho mình mục tiêu và kế hoạch hành động nên cứ để mặc cho tình thế xoay vần. Rồi chỉ ba bốn năm sau mình thụ động, cứ loanh quanh công việc thông thường mà không lăn xả vào công việc khó nhiều trách nhiệm, mất đi cơ hội đưa ta vào vị trí chỉ huy. Đây là thời gian nguy hiểm nhất vì nếu không mau chóng thay đổi kịp thời để nhận định tình thế riêng mình, để có kế hoạch hướng về sự thành công, chúng ta sẽ tự biến mình thành người an phận. Sau đó suy diễn để tự bào chữa cho thất bại của mình như bị kỳ thị, mình không có thần thế bằng người kia hay mình thiếu khả năng hơn người khác. Để công việc chúng ta làm mang đến thành công bắt buộc công việc đó phải liên tục và kết chặt lại, hỗ tương cho nhau như trên một bàn cờ tướng và từ thành công này tiếp trợ cho thành công kế tiếp và bộ óc sáng suốt của chúng ta liên tục điều khiển các công việc đang làm dựa vào kế hoạch đã được vạch ra rõ ràng cho tương lai.

Người mình thường nói ông bà ấy có đường lối, người Mỹ gọi người đó là có Vision hay có road map cho hoạt động của họ.

Bản đồ đời người

do chính bộ óc của ta soạn thảo và linh động chuyển đổi từng ngày để đạt đến từng mục tiêu. Mục đích đời người của mỗi người khác, có mục tiêu ngắn hạn dài hạn, lớn nhỏ, dễ khó cần phải xác định rõ rệt thì chúng ta mới có động lực để đi tới. Người thợ giỏi phải miệt mài học hỏi làm việc có kế hoạch mới giỏi được. Buôn bán thành công cần có hiểu biết cặn kẽ thương trường, biết rõ ý muốn khách hàng, sẵn sang cạnh tranh với bạn hàng và phải luôn làm mới, làm rẻ.

Một khi đã có mục tiêu và kế hoạch chúng ta cần một yếu tố vô cùng quan trọng là

niềm tin thành công.

Niềm tin giúp ta vượt qua những khó khăn thử thách. Kế hoạch nào cũng có thiếu sót và công việc lớn nào cũng sinh ra những vấn đề phải đối phó. Mục tiêu càng lớn, kế hoạch càng tinh vi, trở ngại vẫn luôn rình rập đâu đó. Để khắc phục khó khăn trở ngại chỉ có niềm tin sắt đá mới giúp ta nảy sinh ra sáng kiến độc đáo để giải quyết công việc. Bộ óc của chúng ta rất lạ lùng, nó hành động theo tư tưởng của ta. Khi ta có niềm tin, tư tưởng tác động trên bộ não để tìm kiếm kinh nghiệm quá khứ, phân tích, đối chiếu, có khi tác động ngược lên tư tưởng và giúp ta suy nghĩ nảy ra sáng kiến mới để vượt khó khăn. Ngược lại nếu ta mất niềm tin khiến tư tưởng của ta hướng về sự thất bại và trí óc liền chụp lấy cơ hội bầy cho ta có đủ mọi lý lẽ để bỏ rơi công việc khiến ta thất bại.

Làm sao để ta có kế hoạch làm việc và có được niềm tin mạnh để thành công rực rỡ được!

Thượng đế dựng nên con người ai cũng có bộ óc và một số khả năng không mấy khác nhau. Muốn có mục tiêu và kế hoạch thì trước nhất cần phải ngồi xuống có

cây bút và tập giấy

để ta ghi xuống tất cả những ước muốn, hoài bão liên quan tới đời mình định làm. Tự mình phân tích khả năng mình, đánh giá, so sánh và ước tính những công việc lớn có phù hợp với khả năng mình không. Nếu lý trí ta cho thấy khả năng của ta thích hợp, ta mạnh dạn tiến tới và mỗi ngày ta sẽ bồi đắp, điều chỉnh cho thích hợp với hoàn cảnh. Việc này gần giống như ta làm một bài toán, nếu không có bảng đen phấn trắng hay giấy bút để viết ra các yếu tố cho sẵn theo thứ tự mạch lạc, rồi các định lý, công thức được viết xuống và từ đó ta tìm kiếm đáp số của bài toán. Giải được bài toán vì biết hệ thống các dữ kiện phức tạp lại cho dễ hiểu, sắp xếp các con số cho hợp lý và tạo liên hệ chặt chẽ giữa lý thuyết và con số với nhau giúp trí óc ta giải đáp được bài toán khó. Ngược lại nếu ta cứ tìm cách giải đáp trong đầu thì rất khó, khả năng này lâu lâu mới có một người làm được. Đặc biệt thói quen này nếu áp dụng hàng ngày sẽ mỗi ngày thêm tinh xảo và rất hữu hiệu, mang lại kết quả không ngờ. Xin các bạn làm thử sẽ hiểu điều tôi vừa trình bày.

Củng cố niềm tin bằng đời sống lạc quan

Chúng ta cần chú ý tới từ cách đi đứng, lời nói cho tới mọi hành động có tác động tới người xung quanh. Luôn vui vẻ hài hòa, không bực dọc, không buông ra những lời than vãn, khi gặp thất bại hãy bình tâm suy nghĩ tại sao thất bại và một khi đã tìm ra nguyên nhân rồi thì phải dứt khoát quên chuyện đó ngay, đừng dày vò hay nhắc nhở lại, hãy cho việc đó vào quá khứ và chỉ có hiện tại và tương lai mới là đáng kể. Để có được niềm tin thì đừng chất chứa trong đầu những việc thất bại, tình huống ngang trái hay bất cứ điều gì không có ích lợi cho mình. Trí óc ta sẽ ghi nhớ tất cả ngoại trừ ta làm chủ tình hình và ra lệnh cho óc ta chỉ ghi nhớ những thành công, những điều hay, dữ kiện tốt. Một khi óc ta chứa một khối vô tận những hình ảnh đẹp, dữ liệu hữu ích và tràn đầy gương thành công thì khi ta gặp khó khăn ta tìm về dữ liệu đó để tìm kiếm, lục soát cách giải quyết. Tự thói quen này giúp ta củng cố niềm tin và phấn chấn, lạc quan trên đường đời.

Xin thề hứa với chính mình là bỏ ra ngoài tai những tin đồn nhảm nhí, những lời chửi bới, hoặc vô ơn người đời dành cho bạn.

Khả năng lãnh đạo và chỉ huy

Chúng ta hay sợ hãi khi nghe tới lãnh đạo và chỉ huy. Thực ra trong đời, ai cũng phải đảm nhiệm việc này, khác chăng là tầm vóc của tổ chức. Một thiếu phụ có hai con nhỏ cũng là một tổ chức mà bà ta đương nhiên đóng vai trò lãnh đạo và chỉ huy. Rộng lớn hơn, Tổng thống Hoa Kỳ điều khiển siêu cường độc nhất thế giới và gián tiếp điều khiển các sinh hoạt chính trị, kinh tế thế giới. Dù ở tổ chức tầm vóc nào đi nữa để lãnh đạo và chỉ huy thành công cần hội đủ các yếu tố tư tưởng sáng tạo, nghị lực chịu đựng và lòng vị tha. Lãnh đạo là vạch ra cho người khác mục tiêu để đi tới, không thể lầm lẫn giữa lãnh đạo và điều hành. Lãnh đạo như ngườI leo lên cây cao, phóng tầm nhìn ra thật xa để thấy từ xa có núi đồi, có sông rạch, có đường đi, rồi chuyển tin tức này cho người đội trưởng đang điều động đội viên của mình đi tới. Anh đội trưởng là người điều hành, tức là manager.

Người lãnh đạo đương đầu thường xuyên với hoàn cảnh mới, mục tiêu mới và không hoàn cảnh nào giống hoàn cảnh nào. Lãnh đạo chịu trách nhiệm tìm ra kế hoạch để đạt được mục tiêu, vậy nếu không có

óc sáng tạo

thì làm sao hoàn thành nhiệm vụ lãnh đạo, làm sao tìm ra giải pháp mới cho bối cảnh mới?

Lãnh đạo phải tiên liệu dựa vào kinh nghiệm quá khứ phối hợp với tư tưởng sáng tạo hiện tại để đưa ra các giải pháp tiên liệu cho ngày mai. Tiên liệu là vận dụng trí tuệ để cố tìm ra đáp số cho một vấn đề mà yếu tố mình muốn biết để giải quyết vấn đề lại chưa có đầy đủ trong tay. Người tiên liệu giỏi luôn suy nghĩ và làm việc có phương pháp. Họ không lười biếng chỉ gom góp dăm ba dữ kiện rồi phỏng đoán sự việc. Ngược lại họ nghiên cứu sự việc thật kỹ lưỡng, phân tích tỉ mỉ, lập bản so sánh và từ đó rút ra kết luận dựa vào luận lý hợp lý và khách quan. Khả năng tiên liệu rất cần thiết cho người chỉ huy vì không biết, không hiểu việc trước đồng đội thì lấy đâu ra khả năng để hướng dẫn chỉ vẽ người khác. Giải pháp có cụ thể và khả thi hay không là nhờ vào người lãnh đạo dầy kinh nghiệm và có nhiều sáng kiến.

Vậy tư tưởng sáng tạo có quá khó không? Sáng tạo không có gì là ghê gớm, nhiều người vẫn hiểu lầm sáng tạo chỉ dành cho những nhà khoa học, văn thi sĩ lỗi lạc.

Thực ra sáng tạo là một phương pháp kết hợp tư tưởng và hành động để giải quyết một công việc cho hiệu quả hơn, nhanh hơn và mang lại nhiều ích lợi hơn.

Bà mẹ nội trợ ngồi suy nghĩ và cải tiến cách nấu nồi phở cho nhanh hơn, ngon hơn và được nhiều ưa thích là một hành vi sáng tạo. Nhà khoa học bỏ bao năm nghiên cứu, quan sát, phân tích, chứng nghiệm và tìm ra công thức để chế biến một loại thuốc tốt cứu nhân loại cũng là một công trình sáng tạo.

Lãnh đạo thành công đòi hỏi nghị lực chịu đựng và niềm tin sắt đá vào công việc mình đang đứng mũi chịu sào.

Như đã trình bày, công việc càng lớn càng nhiều khó khăn và trở ngại bất ngờ. Nếu người chỉ huy không tự rèn luyện cho mình một thói quen, một đức tính can trường để chịu đựng thử thách thì khó vượt thoát được các trở ngại bất ngờ do công việc nảy sinh ra và do các đối thủ đưa tới. Lấy ví dụ trong thương trường, một giám đốc công ty, sau khi suy nghĩ và bàn bạc kỹ với bộ tham mưu, đã quyết định đầu tư vào một công trình tốn kém, có tính tiên phong và mạo hiểm. Khi công việc được 20% công trình gặp trở ngại vì kỹ sư trưởng bỏ việc, làm cho khách hàng mất tin tưởng vào công ty vì khách hàng có cảm tình sâu đậm với kỹ sư trưởng. Ngoài ra còn có áp lực nội bộ và những lời đồn đãi về thất bại vì giám đốc thiếu tính lãnh đạo,… Nếu vị giám đốc này không quen chịu đựng có lẽ phải bỏ cuộc, và thất bại này kéo theo thất bại khác. Vị giám đốc này đã bình tĩnh phân tích tại sao kỹ sư trưởng lại nghỉ. Sau đó ông tìm cách giải quyết, và ông gặp khách hàng để giữ vững niềm tin. Kết quả nhờ kiên trì giải quyết vấn đề cho hợp lý với nhiều ý tưởng mới, vị kỹ sư trưởng trở lại làm việc và khách hàng thêm kính nể vị giám đốc đã có giải pháp cho vấn đề.

Tóm lại, khi gặp nguy khốn người lãnh đạo phải có niềm tin sắt đá vào lòng chân thật của mình và sẵn sàng nhận trách nhiệm để chịu đựng khó khăn đè lên hai vai mình, nhưng quyết tâm không sợ hãi để giải quyết vấn đề.

Lòng vị tha của người lãnh đạo sẽ làm thay đổi ngườI khác. Ông A đã làm việc dưới quyền Giám đốc B nhiều năm. Một hôm ông A vào gặp ông B nói chuyện vẩn vơ và lấy hết can đảm nhận xét là ông B hay bất công với ông A vì ông B khen chê ông A bất thường, có thể cần phải đi bác sĩ tâm thần. Ông B im lặng hồi lâu rồi mỉm cười cám ơn ông A đã có lòng tốt nói lên sự quan tâm của mình đối với người chỉ huy trực tiếp. Ông B bình tĩnh phân tích cho ông A biết các lỗi lầm và khuyết điểm của ông ấy suốt nhiều năm, nói cho ông A biết là vì muốn thành thật và công bằng vớI ông A nên ông B sẵn sàng khen thưởng khi ông A chu toàn công tác có kết quả và cũng khiển trách ông A khi không chu toàn nhiệm vụ.

Khả năng tổ chức và cách dùng người

Để dễ hiểu chúng ta nhìn vào tổ chức một công ty có tầm cỡ. Chúng ta thấy lãnh đạo thuộc về hội đồng quản trị (Board of Directors) và vị chủ tịch hội đồng quản trị là tiêu biểu. Tổ chức, điều hành công ty được giao cho ban giám đốc đứng đầu là Tổng giám đốc. Hội đồng quản trị đưa ra đường lối, vạch ra đường hướng kinh doanh ngắn và dài hạn. Tổng giám đốc dựa vào đó để tổ chức hàng ngũ nhân viên, điều động công việc để đạt mục tiêu sinh lợi cho công ty.

Giám đốc điều hành giỏi cần các yếu tố sau đây:

Biết sắp đặt ưu tiên cho công việc và dùng thời giờ đúng mức vào công việc đó.

Công việc cần một tiếng thì đừng dây dưa ra cả ngày. Con người bình thường muốn được tự do và không muốn khép mình vào kỷ luật. Họ tránh né công việc quan trọng để vẩn vơ và làm những việc không quan trọng. Đến lúc cần kíp, họ làm ngày làm đêm. Nếu làm việc như vậy, chắc chắn là thất bại. Trong chúng ta ai cũng trải qua những năm đi học và kinh nghiệm chuẩn bị làm bài thi, học sinh đậu cao có nền tảng vững chắc và kiến thức sâu rộng là những người biết tổ chức, phân chia thời gian biểu và chăm làm bài tập. Trên đường đời sau này cũng không khác bao nhiêu. Người muốn làm giàu nhưng ngại khó, không cần kiệm rồi khi gặp công việc khó tìm cách tránh né lấy đâu ra yếu tố để thành công. Khi vào tuổi bốn mươi thể lực suy giảm, trí óc bớt minh mẫn và nhìn về quá khứ đầy thất bại nên sinh chán nản, bỏ cuộc làm uổng phí một đời người.

Các nhà quản trị chia công việc ra làm bốn loại:

Loại 1: công việc quan trọng gấp rút cần phải làm ngay, không thể chần chờ.

Loại 2: công việc quan trọng được xếp đặt có kế hoạch, chuẩn bị từng bước và làm từ từ không vội vã.

Loại 3: công việc không quan trọng, như đi họp những buổi họp thông thường, đọc thư hằng ngày.

Loại 4: công việc không quan trọng và đi la cà nói chuyện, bàn chuyện đá banh, gọi điện thoại cho người yêu.

Sau khi tìm hiểu và thống kê, kết quả cho thấy người thành công là người làm việc theo mẫu công việc loại 2. Nhóm người này biết việc nào là ưu tiên và quan trọng, họ chú tâm vào để lập kế hoạch chuẩn bị chu đáo và vì thế họ không phải hấp tấp để làm hỏng việc và không rơi vào tình huống của loại công việc loại 1. Nhóm người làm việc theo loại 1, tuy biết việc nào quan trọng nhưng vì không chuẩn bị nên luôn để phút chót để giải quyết, vì vậy bị dồn nén và phạm nhiều lầm lỗi làm hỏng việc. Nhóm người thuộc loại 3 và 4 không thể đảm nhận chức vụ gì quan trọng được vì họ luôn phật phờ, loay hoay cho qua ngày. Thoáng nhìn qua thấy họ rất bận rộn, nhưng thực tế không làm việc gì quan trọng và cũng không mang lại lợi ích nhiều. Tiếc rằng trong công sở rất nhiều người thuộc loại 3 và 4. Tổ chức nào có nhiều loại người 3 và 4 chắc chắn sẽ sụp đổ. Nếu là tổ chức chính trị thì không bao giờ đoạt được chính quyền. Công ty kinh doanh thì phải sập tiệm, phá sản. Người chỉ huy ở loại 1 hay quát tháo, mệt mỏi vì lúc nào cũng bị dồn ép làm việc gấp rút.

Người tổ chức giỏi là người biết cách để bộ óc được thảnh thơi không cần phải chứa đựng quá nhiều tin tức, dữ kiện không quan trọng. Cuốn sách và cây bút giúp ích đắc lực cho bộ óc được nhàn hạ. Đặc biệt như viết dữ kiện xuống trang giấy tự nhiên trí óc ta quan sát và nhìn ra nhiều cách để giải quyết vấn đề. Dùng sách bìa cứng loại khổ lớn để biên chép cho thoải mái và lưu giữ lại để tra cứu khi cần thiết. Ta dùng nhiều cuốn, hết cuốn này sang cuốn khác và đó là một kho tàng quý báu để ta tìm hiểu trong cuộc sống và sau này để lại cho hậu thế. Mỗi buổi sáng khi ngồi vào bàn làm việc ta bỏ ra mười phút để ghi xuống công việc trong ngày cần phải làm, từ quan trọng đến ít quan trọng, sau đó duyệt xét lại công việc ngày hôm trước xem việc nào chưa làm thì cần bổ túc cho kịp. Xong việc nào ta thoải mái gạch đi và tự cho mình một phần thưởng. Phương pháp này rất có kết quả, xin bạn làm thử.

Người xưa nói dụng nhân như dụng mộc. Ý nói phải biết khả năng của ngườI để giao việc cho đúng người, đúng việc. Cây to cứng dùng làm cột, cành nhỏ mềm làm song cửa… Người nhiều tài năng đức độ xin mời vào nhiệm vụ lãnh đạo, chỉ huy. Người ít khả năng, trao việc dễ làm để tránh hỏng việc. Làm sao biết được khả năng của người khác? Cách tốt nhất là cứ giao việc cho họ. Kết quả của công việc đo lường tài năng người đó và cứ như thế ta sắp đặt người vào đúng công việc. Tuy nhiên phải dứt khoát đừng để tình cảm chi phối một khi đã biết phải thay đổi người hay việc là ta phải hành động ngay. Cũng cần quan sát và lưu ý tới mình giao việc liên tục một thời gian, giúp ta lượng định chính xác về người đó. Ngặt một nỗi ít ai chịu chú ý vào công việc quan trọng này nên nhiều khi đánh giá sai lạc khả năng của người khác.

Cuối cùng để đạt thành công cho đời người, đóng góp cho nhân quần xã hội hoặc ngay trong mọi liên hệ từ tình cảm, thương trường nếu ta biết dung hòa tìm được giải pháp để không có kẻ thắng người thua, vinh nhục và người thành công thực sự luôn là người biết mình, hiểu người. Không những thành công cho mình và còn thành công cho người mới thực sự là người hạnh phúc. Vậy muốn đóng góp vào việc xây dựng quê hương, ngay từ bây giờ ta cần nuôi dưỡng một lý tưởng cao đẹp và tạo được thành công cho chính mình ngay bây giờ.

© Học Viện Công Dân 2007

Vài nét về tác giả:

Kỹ sư Đinh Đức Hữu là kỹ sư Việt Nam đầu tiên đạt được bằng Senior Reactor Operator của Cơ quan Kiểm soát Nguyên tử Hoa Kỳ. Ông tốt nghiệp Kỹ sư cơ khí tại Đại học New Orleans, Louisiana, Cao học ngành Cơ khí tại Đại học Tulane, và từng là Kỹ sư trưởng tại lò nguyên tử Waterford III. Năm 1993 ông thành lập American Technologies, Inc. (ATI), một công ty chuyên cung cấp các dịch vụ khoa học kỹ thuật, đặc biệt trong lãnh vực nguyên tử và môi sinh cho chính quyền Hoa Kỳ và các đại công ty.

Bài viết này được trích từ bài nói chuyện của Kỹ sư Đinh Đức Hũu tại trại Lên Đường – Huấn luyện Kỹ Năng Lãnh Đạo do Hội Văn Hóa Khoa Học Việt Nam (http://www.vhkhvn.org/ ) tổ chức năm 1998 tại Texas.

Sau khi tìm hiểu và thống kê, kết quả cho thấy người thành công là người làm việc theo mẫu công việc loại 2. Nhóm người này biết việc nào là ưu tiên và quan trọng, họ chú tâm vào để lập kế hoạch chuẩn bị chu đáo và vì thế họ không phải hấp tấp để làm hỏng việc và không rơi vào tình huống của loại công việc loại 1. Nhóm người làm việc theo loại 1, tuy biết việc nào quan trọng nhưng vì không chuẩn bị nên luôn để phút chót để giải quyết, vì vậy bị dồn nén và phạm nhiều lầm lỗi làm hỏng việc. Nhóm người thuộc loại 3 và 4 không thể đảm nhận chức vụ gì quan trọng được vì họ luôn phật phờ, loay hoay cho qua ngày. Thoáng nhìn qua thấy họ rất bận rộn, nhưng thực tế không làm việc gì quan trọng và cũng không mang lại lợi ích nhiều. Tiếc rằng trong công sở rất nhiều người thuộc loại 3 và 4. Tổ chức nào có nhiều loại người 3 và 4 chắc chắn sẽ sụp đổ. Nếu là tổ chức chính trị thì không bao giờ đoạt được chính quyền. Công ty kinh doanh thì phải sập tiệm, phá sản. Người chỉ huy ở loại 1 hay quát tháo, mệt mỏi vì lúc nào cũng bị dồn ép làm việc gấp rút.

Người tổ chức giỏi là người biết cách để bộ óc được thảnh thơi không cần phải chứa đựng quá nhiều tin tức, dữ kiện không quan trọng. Cuốn sách và cây bút giúp ích đắc lực cho bộ óc được nhàn hạ. Đặc biệt như viết dữ kiện xuống trang giấy tự nhiên trí óc ta quan sát và nhìn ra nhiều cách để giải quyết vấn đề. Dùng sách bìa cứng loại khổ lớn để biên chép cho thoải mái và lưu giữ lại để tra cứu khi cần thiết. Ta dùng nhiều cuốn, hết cuốn này sang cuốn khác và đó là một kho tàng quý báu để ta tìm hiểu trong cuộc sống và sau này để lại cho hậu thế. Mỗi buổi sáng khi ngồi vào bàn làm việc ta bỏ ra mười phút để ghi xuống công việc trong ngày cần phải làm, từ quan trọng đến ít quan trọng, sau đó duyệt xét lại công việc ngày hôm trước xem việc nào chưa làm thì cần bổ túc cho kịp. Xong việc nào ta thoải mái gạch đi và tự cho mình một phần thưởng. Phương pháp này rất có kết quả, xin bạn làm thử.

Người xưa nói dụng nhân như dụng mộc. Ý nói phải biết khả năng của ngườI để giao việc cho đúng người, đúng việc. Cây to cứng dùng làm cột, cành nhỏ mềm làm song cửa… Người nhiều tài năng đức độ xin mời vào nhiệm vụ lãnh đạo, chỉ huy. Người ít khả năng, trao việc dễ làm để tránh hỏng việc. Làm sao biết được khả năng của người khác? Cách tốt nhất là cứ giao việc cho họ. Kết quả của công việc đo lường tài năng người đó và cứ như thế ta sắp đặt người vào đúng công việc. Tuy nhiên phải dứt khoát đừng để tình cảm chi phối một khi đã biết phải thay đổi người hay việc là ta phải hành động ngay. Cũng cần quan sát và lưu ý tới mình giao việc liên tục một thời gian, giúp ta lượng định chính xác về người đó. Ngặt một nỗi ít ai chịu chú ý vào công việc quan trọng này nên nhiều khi đánh giá sai lạc khả năng của người khác.

Cuối cùng để đạt thành công cho đời người, đóng góp cho nhân quần xã hội hoặc ngay trong mọi liên hệ từ tình cảm, thương trường nếu ta biết dung hòa tìm được giải pháp để không có kẻ thắng người thua, vinh nhục và người thành công thực sự luôn là người biết mình, hiểu người. Không những thành công cho mình và còn thành công cho người mới thực sự là người hạnh phúc. Vậy muốn đóng góp vào việc xây dựng quê hương, ngay từ bây giờ ta cần nuôi dưỡng một lý tưởng cao đẹp và tạo được thành công cho chính mình ngay bây giờ.

© Học Viện Công Dân 2007

Vài nét về tác giả:

Kỹ sư Đinh Đức Hữu là kỹ sư Việt Nam đầu tiên đạt được bằng Senior Reactor Operator của Cơ quan Kiểm soát Nguyên tử Hoa Kỳ. Ông tốt nghiệp Kỹ sư cơ khí tại Đại học New Orleans, Louisiana, Cao học ngành Cơ khí tại Đại học Tulane, và từng là Kỹ sư trưởng tại lò nguyên tử Waterford III. Năm 1993 ông thành lập American Technologies, Inc. (ATI), một công ty chuyên cung cấp các dịch vụ khoa học kỹ thuật, đặc biệt trong lãnh vực nguyên tử và môi sinh cho chính quyền Hoa Kỳ và các đại công ty.

Bài viết này được trích từ bài nói chuyện của Kỹ sư Đinh Đức Hũu tại trại Lên Đường – Huấn luyện Kỹ Năng Lãnh Đạo do Hội Văn Hóa Khoa Học Việt Nam (http://www.vhkhvn.org/ ) tổ chức năm 1998 tại Texas.

Đấu tranh cho dân chủ – theo như cách tôi hiểu! (1): Cuộc đấu tranh này thuộc về nguời dân VN có trái tim cho VN!

Tôi cho rằng cuộc đấu tranh dân chủ không phải là cuộc đấu tranh đơn độc của những người phi thường, của những anh hùng. Cuộc chiến này là cuộc chiến của người dân VN. Cuộc chiến này thuộc về những cá nhân bình thường, những nguời hôm nay còn cúi đầu trước bạo quyền để tồn tại, những người có thể mắc sai lầm, những người có thể yếu đuối, và thiếu bản lãnh…Cuộc chiến này thuộc về nguời dân VN có trái tim cho VN.

Đó là điều tôi mới rút ra sau vụ việc LS Lê Công Định, và cuốn sách Từ Độc Tài đến Dân Chủ – Gene Sharp –Tài liệu thể hiện sự chông phá chính quyền thu được trong máy tính của LS Lê Công Định.

Trước hết, tôi tìm hiểu thế nào là dân chủ và mục tiêu của xã hội dân chủ!?

Ngày nay, cụm từ dân chủ được nhắc đến trên gần như toàn thế giới, được coi là mục tiêu của hầu hết mọi quốc gia, dưới các chế độ chính trị khác nhau. Có nhiều ý kiến cho rằng Việt Nam không có dân chủ, vi phạm dân chủ, nhân quyền, và VN thường phản bác lại những quan điểm đó với bài cũ: ‘tính đặc thù’ trong nhân quyền cũng như dân chủ ở Việt Nam.

Tôi còn nhớ khẩu hiệu : Xã hội XHCN là xã hội dân giàu, nước mạnh, công bằng, dân chủ, văn minh!

“Cụm từ “dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh” được Đại hội lần thứ X (2006) của Đảng khẳng định là sáng tạo độc đáo trong việc tìm tòi một công thức thể hiện được các mục tiêu của chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam dưới hình thức phổ thông, sinh động, dễ đi vào lòng người, dễ hiểu đối với quần chúng nhân dân.”

Xin trích dẫn thêm từ tài liệu trên:

“Chúng ta quan niệm dân chủ (với nghĩa nhân dân làm chủ, trước hết làm chủ về chính trị tức nhân dân là chủ thể của quyền lực trong quốc gia) vừa là động lực, vừa là mục đích và bản chất của chủ nghĩa xã hội….

Quan trọng của dân chủ là vấn đề quyền lực trong quốc gia trong tay ai? Hồ Chí Minh chỉ rõ:

“Nước ta là nước dân chủ

Bao nhiêu lợi ích đều vì dân

Bao nhiều quyền hạn đều của dân

Công việc đổi mới xây dựng là trách nhiệm của dân

Sự nghiệp kháng chiến, kiến quốc là công việc của dân

Chính quyền từ xã đến chính phủ trung ương do dân cử ra

Đoàn thể từ trung ương đến xã do dân tổ chức nên

Nói tóm lại, quyền hành và lực lượng đều ở nơi dân”⁽⁷⁾

”

Nhìn vào những mô tả khải niệm trên, có thể nói VN ngày nay là 1 đất nước dân chủ?

Trước hết nói đến bầu cử:  Đảng cử, dân bầu! Đại biểu quốc hội là là các ông nghị gật.

Trách nhiệm của dân, nghĩa là trách nhiệm tập thể. Trách nhiệm trên đổ cho dưới, dưới cùng là dân, nghĩa là trách nhiệm của thằng dân.

Lợi ích vì dân, có lẽ cứ nhìn vào cái thảm trạng xã hội hiện nay là đủ biết quyền lợi của dân được coi trọng đến thế nào.

Gần đây nhất, vụ ngư dân Việt bị Trung quốc bắt giữ, phản ứng của chính quyền là gì? Ngư dân Việt đánh bắt hợp pháp trong lãnh hải quốc gia nhưng bị bắt giữ, bị “cướp  tiền” . Chính quyền khuyến khích ngư dân Việt ra khơi nhưng lại không có hình thức nào, động thái nào chứng tỏ họ sẽ được bảo vệ. Còn nhớ cách đây không lâu, có vu tau TQ bắn ngư dân Việt, hải quân Việt Nam chỉ đứng nhìn. Ngư dân xếp thuyền không ra khơi, mất kế sinh nhai, đâu là tương lai của họ?

Lợi ích của ngư dân là thế.

Còn quyền lợi của người nông dân, chủ nhân thực sự của nước VN XHCN này? Bạn có thể dễ dàng tìm thấy nhiều thông tin về điều này, trên các mặt báo, các cuộc khảo sát.  Họ đang bị bần cùng hóa, họ bị cướp đất, họ bị mất việc làm…Họ tha phương cầu thực, họ thành công nhân, những công nhân có đồng lương rẻ mạt , phải cạnh tranh với công nhân nước ngoài trên ngay chính mảnh đất của mình.

Bạn là doanh nhân, bạn có quyền lợi gì? Quyền được bơi tự do giữa biển rộng và tự do chết vì không có phao cứu sinh ư?

Còn lợi ích của người tiêu dùng?  Bạn đang ăn gì để sống? Bạn có chắc là nó không bị nhiễm độc không? Thịt gà, thịt lợn, trứng ,cá , rau, sữa…??? Bạn cho con em bạn mặc đồ gì? Nó có chứa độc tố gây hại nào không? Bạn dự định mua một sản phẩm nào đó, bạn có biết mình mua đắt, rẻ hay có đúng là cái bạn được quảng cáo hay không, bạn phải đối diện với thái độ bán hàng nào?

Quyền được thở, được sống trong môi trường trong lành? Người dân có được lợi ích gì từ những dòng sông chết, môi trường sống độc hại? Đó là làng ung thư? Đó là bệnh tật ăn dần vào cơ thể bạn và quật ngã bạn vào một ngày đẹp trời nào đó?

Ồ, hẳn nhiên rồi, sẽ có người nói, chính phủ đã làm hết sức rồi, còn tại sao lại ra như thế ư? Tại thời thế, thế thời phải thế! Tại thiên tai, dịch họa. Và nếu không thì cũng là trách nhiệm của thằng dân thôi.

Tại sao ngư dân lại bị TQ bắt giữ? Tại anh vi phạm vùng cấm, không hiểu biết luật và lệnh cấm đánh bắt của TQ?

Tại sao nông dân bần cùng? Tại công nghiệp hóa, tại nông dân không tự đổi mới mình, không biết chuyển nghề, tìm kế sinh nhai mới.

Tại sao công nhân lạc hậu, nghèo rớt mùng tơi? Tại họ không có chí tiến thủ, không học hành, nâng cao trình độ,…

Tại sao doanh nghiệp lại vật vã tìm cách sinh tồn, phải méo xẹo mặt, phải tìm đường tắt, phải lách luật, phải hối lộ, lại giẫm chân lên nhau mà tồn tại? Tại họ vô ý thức…?

Tại sao người tiêu dùng lại vừa dùng,  vừa run? Ấy là bởi họ dung túng và chấp nhận hàng TQ, thậm chí họ tự lừa chính họ. Chính Dân, họ đã ích kỷ đặt quyền lợi trước mắt của mình của lên trên quyền lợi của cộng đồng?

Chính phủ có thực sự đã làm hết sức? Có phải các nhà bậc phụ mẫu chi dân, đã đặt quyền lợi của dân lên trên hết trong các quyết định của mình? – Có quyền là có tiền. Ở đâu có quyền lực, ở đó có tham nhũng. Theo nhận định của 1 cá nhân, có lẽ những người lãnh đạo có tâm đã chết hết cả trong chiến tranh rồi, những kẻ còn lại chỉ là một lũ CƠ HỘI thôi.

Xã hội dân chủ thực sự sẽ như thế nào?

Trong hình dung cuả tôi, một xã hội dân chủ sẽ có hình thức

– Một nền chính trị đa nguyên, pháp trị, tự do báo chí, tự do ngôn luận…

– Một nền kinh tế phát triển bền vững

– Một nền văn hóa nhân văn, bác ái, cởi mở, tích cực, sẵn sàng tiếp thu vẻ đẹp của nền văn hóa khác mà vẫn đậm đà bản sắc dân tộc, hướng đến chân, thiện , mỹ…

– Một xã hội dân sự tích cực, sinh động. Người dân ai cũng có tinh thân công dân, có ý thức trách nhiệm, ý thức tôn trọng công lý, sự dũng cảm đối đầu với bất công, đấu tranh cho công bằng.

Đó là cái đích của cuộc đấu tranh cho dân chủ, theo như cách tôi hiểu. Một cuộc chiến vẫn luôn tiếp diễn. Tôi nghĩ ý thức này rất dễ hiểu đối với những người nhiệt tâm với đất nước, cò lòng yêu nước. Theo tôi, lòng yêu nước VN và nhiệt tâm với đất nước VN đó nằm sâu trong mọi con ngườiVN, dù họ đang ở đâu, đang làm gì, đang suy nghĩ như thế nào! Vấn đề là sự giải phóng tư duy và hành động!

Cuộc đấu tranh này, sẽ bao gồm những người ở “đầu sóng ngọn gió” và hậu phương. Kết cục của cuộc đấu tranh như thế nào sẽ phụ thuộc vào sự dũng cảm, nỗ lực và kiên trì của cả 2 đối tượng.

Với tư cách của mình, một công dân, một người bình thường, một người yếu đuối, một người đã từng nhu nhược, đã từng mắc sai lầm,  tôi ước muốn có thể làm gì đó để xứng đáng với các chức phận công dân của mình, góp phầnlăn bánh xe VN đến cái đích của vinh quang, hạnh phúc và phồn thịnh…

Có rất nhiều việc để làm! Ở đây tôi muốn nói đến những việc mà CHÍNH DANH một CÔNG DÂN có thể làm, được quyền làm!

Trong  cuộc hành trình của mình, tôi sẽ bắt tay làm gì đó, bắt đầu bằng tháo dần những nếp tư duy cũ, thói quen xấu và làm mình trở nên hữu ích hơn…

I am learning !…

Thực trạng XH + ‘Ba thái độ chính trị: Quá khích , Thờ ơ , Cơ hội’ + ‘Tự do tư tưởng rủi ro’ –>Tương lai đất nước???

‘Tự do tư tưởng gặp rủi ro’

GS. Tô Duy Hợp từng chủ trì nhiều nghiên cứu xã hội và nông thôn.

Một trong các câu hỏi mà có lẽ lâu nay vẫn được nhiều giới trong nước quan tâm và đặt ra là tương lai đất nước sẽ đi tới đâu và làm cách nào để xã hội thực sự phồn thịnh và dân chủ.

Theo lời của Giáo sư Tô Duy Hợp, chuyên gia về biến đổi và các mô hình xã hội tại Viện Khoa học Xã hội Việt Nam, sau 20 năm đổi mới đã có nhiều điều chỉnh nhận thức về các tầng lớp nhân dân, đặc biệt là nông dân và công nhân.

“Sau 20 năm cải cách, thiệt hại lớn nhất vẫn là nông dân. Đất của họ bị mất mát, thu nhập thì thấp, khi mất việc làm phải đi vào thành phố thì nhiều người bị bắt, bị đuổi trở lại,” Giáo sư Hợp nhận xét.

“Có một hiện tượng rất thú vị và tế nhị là giai cấp công nhân theo lý thuyết của Marx phải là giai cấp lãnh đạo, nòng cốt của cách mạng. Thế nhưng, qua thực tế hầu hết các cuộc điều tra cho biết nhiều gia đình công nhân trong nước không bao giờ muốn con cái họ lại trở lại làm công nhân như họ.

“Thử hỏi xem các vị lãnh đạo công nhân hiện nay xem có ai muốn con cái của họ trở thành công nhân hay không, hay họ đều muốn con cháu đi nước ngoài hoặc làm các việc khác,

“Có phải như vậy là nói một đằng, làm một nẻo không. Người dân, dù trình độ được cho là thấp tới như thế nào, thì người ta cũng hiểu ra hết,” người từng chủ trì nhiều cuộc điều tra thực trạng xã hội tại Viện Xã hội học nhận xét.

Ba thái độ chính trị

Nhiều gia đình công nhân không muốn con cái theo nghề mình.

Giáo sư Hợp cho rằng lâu nay đang nổi lên một số hiện tượng xã hội khá phổ biến và đi kèm đó là thái độ chính trị rất khác nhau ở ít nhất ba nhóm chủ thể trong xã hội.

“Thứ nhất là nhóm quá khích. Ví dụ của nhóm này và mạnh mẽ nhất là nông dân. Biết bao cuộc biểu tình đã xảy ra. Ở Thái Bình hay ở Đắc Lắc, người ta biểu tình để bảo vệ lợi ích của mình và nhóm này đang gặp rủi ro rất lớn.

“Đối nghịch ở đầu kia của nhóm này là nhóm cơ hội.

Mà trí thức thì khá nhiều là cơ hội.

“Cơ hội là để hưởng lợi thôi. Tức là ở bên ngoài thì nói thế này, thế kia, nhưng khi vào hệ thống chính thống thì ca ngợi đủ thứ.

“Có một nhóm thứ ba là tầng lớp trung gian chỉ làm ăn, không quan tâm tới chính trị. Đây là một hiện tượng không hay. Vì người ta cũng thấy rủi ro nhiều nếu dính đến chính trị.

“Mặt khác, làm ăn kinh tế ở Việt Nam rất phức tạp, nói chung phải lách luật nếu không rất rắc rối. Nhóm này nhìn chung cũng thành đạt. Tuy nhiên, đây thực ra là một thái độ chính trị mà theo đó người ta tỏ ra ‘thờ ơ’ chính trị,” vẫn theo lời chuyên gia.

‘Tự do tư tưởng rủi ro’

Ở nhiều nơi, người nông dân bị thu hẹp đất đai nông nghiệp

Tiếp tục nhận định về nhu cầu đổi mới tự thân của các tầng lớp nhân dân trong nước trong bối cảnh hiện nay, Giáo sư Tô Duy Hợp nói với BBC:

“Hiện nay,

làm sao thay đổi được thực trạng xã hội như hiện tại là cực kỳ khó khăn.

Nếu làm cách mạng xã hội thì rất rủi ro, nhưng nếu không làm cách mạng xã hội thì đấu tranh ra sao. Như vậy, tình hình và câu chuyện sẽ kéo dài.

“Như vậy, có lẽ phải thực hiện tự do tư tưởng trước tự do hành động.

“Nhưng tự do tư tưởng đang gặp rủi ro. Hiện nay, nếu nhà báo nào ở trong nước mà viết lách ‘không cẩn thận’ có thể sẽ bị ‘xử lý’.

Cuối cùng, người cũng từng phụ trách phòng lô-gích học tại Viện Triết học Việt Nam trong nhiều năm trước đây, đưa ra một nhận định về hành vi cần có của một nhà nước mạnh.

“Nếu một nhà nước mạnh và tự tin thì theo tôi không nên ngại hay e sợ đối thoại với các tầng lớp nhân dân, kể cả với những ý kiến trái ngược với mình,” Giáo sư Hợp nói.

Từ Độc Tài đến Dân Chủ – Gene Sharp (10): Tạo Dựng Nền Tảng Cho Một Thể Chế Dân Chủ Vững Bền

Từ Độc Tài đến Dân Chủ – Gene Sharp : Chương 1 – Đối Diện Chế Độ Độc Tài Một Cách Thực Tế

Từ Độc Tài đến Dân Chủ – Gene Sharp: Chương 2 – Những Nguy Hiểm Của Thương Lượng

Từ Độc Tài đến Dân Chủ – Gene Sharp : Chương 3 – Thế Lực Ðến Từ Ðâu?

Từ Độc Tài đến Dân Chủ – Gene Sharp : Chương 4  – Nhược Điểm Của Chế Độ Độc Tài

Từ Độc Tài đến Dân Chủ – Gene Sharp : Chương 5 – Sử Dụng Thế Lực

Từ Độc Tài đến Dân Chủ – Gene Sharp : Chương 6 -Tại Sao Cần Hoạch Ðịnh Chiến Lược

Từ Độc Tài đến Dân Chủ – Gene Sharp :Chương 7 – Hoạch Ðịnh Chiến Lược

Từ Độc Tài đến Dân Chủ – Gene Sharp :Chương 8 – Áp Dụng Phản Kháng Chính Trị Vào Thực Tiễn

Từ Độc Tài đến Dân Chủ – Gene Sharp :Chương 9– Làm Tan Rã Chế Độ Độc Tài

---

Chương 10 – Tạo Dựng Nền Tảng Cho Một Thể Chế Dân Chủ Vững Bền

Sự tan rã của chế độ độc tài đương nhiên là điều đáng được chào mừng. Những người đã

phải chịu khổ quá lâu và trả giá quá đắt trong cuộc đấu tranh này xứng đáng được hưởng

những ngày vui mừng, tĩnh dưỡng, và đáng được ghi nhận công lao. Họ xứng đáng với

niềm tự hào về chính mình và về những người đã cùng đấu tranh để đem lại tự do chính

trị. Không phải ai cũng sống sót để thấy ngày này. Cả những người còn sống và những

người đã khuất sẽ được ghi nhớ như những vị anh hùng đã góp phần viết lên trang sử tự

do cho đất nước họ.

Tiếc thay, đây không phải là lúc để nguôi ngoai cảnh giác. Dù đã thành công trong

việc gỡ bỏ độc tài bằng đối kháng chính trị, phải rất quan tâm đến việc ngăn chặn một

chế độ áp bức khác nổi lên nhân lúc xã hội còn đang rối loạn sau ngày sụp đổ chế độ

cũ. Lãnh đạo của lực lượng dân chủ cần phải chuẩn bị trước cho một cuộc chuyển tiếp

trong trật tự qua thể chế dân chủ. Cơ chế độc tài phải bị đập bỏ. Những nền tảng hiến

pháp, luật pháp và những tiêu chuẩn hành xử của một thể chế dân chủ bền vững cần

được xây dựng.

Ðừng ai nghĩ rằng sau khi chế độ độc tài sụp đổ một xã hội lý tưởng sẽ hiện ra ngay.

Sự tan rã của chế độ độc tài thực ra chỉ cung cấp điểm khởi đầu cho những nỗ lực lâu dài

để cải thiện xã hội và đáp ứng nhu cầu con người tốt hơn, trong khung cảnh tự do mới.

Những vấn nạn chính trị, kinh tế và xã hội sẽ còn kéo dài hàng nhiều năm, đòi hỏi sự hợp

tác của nhiều cá nhân và đoàn thể để giải quyết. Thể chế chính trị mới cần tạo cơ hội cho

dân chúng thuộc mọi khuynh hướng và giải pháp có thể tiếp tục công việc xây dựng và

khai triển chính sách để đối phó với những vấn nạn trong tương lai.

Nguy cơ phát sinh một chế độ độc tài mới

Aristotle đã từng cảnh báo trước kia “… độc tài cũng có thể biến đổi thành độc tài …”14.

Có rất nhiều bằng chứng lịch sử, từ Pháp (Jacobins và Napoleon), Nga (Bolsheviks), Iran

(Ayatollah), Miến Điện (SLORC) và nhiều nơi khác, cho thấy khi một chế độ áp bức sụp

đổ, một số cá nhân và tổ chức chỉ xem đó như cơ hội để họ bước lên vai trò những ông chủ

mới. Ðộng cơ của họ có thể khác nhau nhưng hệ quả thì hầu như giống nhau hoàn toàn.

Chế độ độc tài mới có khi còn tàn bạo và toàn trị hơn cả chế độ cũ.

(14   Aristotle, sách The Politics, quyển V, chương 12, trang 233.)

Thậm chí có trường hợp, trước khi một chế độ độc tài sụp đổ, một số phần tử của

chế độ này tìm cách cắt ngang cuộc đấu tranh cho dân chủ bằng cách giàn dựng một cuộc

đảo chánh để chặn trước chiến thắng sắp tới của quần chúng đối kháng. Nhóm này tuyên

bố là đã tống xuất chế độ độc tài, nhưng thực ra chỉ áp đặt lại mô hình chế độ cũ đã được

chỉnh trang đôi chút.

Ngăn chận đảo chánh

Có một số phương cách để đánh bại đảo chánh trong những xã hội mới được giải phóng.

Ðôi khi thông báo cho mọi người biết sớm về khả năng phòng ngừa này của lực lượng

dân chủ có thể đủ để làm nhụt chí những dự tính đảo chánh. Do đó, chuẩn bị cũng là một

phần của ngăn ngừa.15

Nếu có xảy ra thì ngay sau khi cuộc đảo chánh bắt đầu, thành phần chủ mưu rất cần

sự chính danh, tức được quần chúng chấp nhận là có thẩm quyền, theo qui luật chính trị

và lẽ phải, để cai trị. Vì thế nguyên tắc cơ bản đầu tiên để chống đảo chánh là khước từ

cung cấp chính danh cho nhóm đảo chánh.

Nhóm đảo chánh cũng cần dân chúng và những người lãnh đạo họ hoặc ủng hộ phía

đảo chánh, hoặc rơi vào tình trạng hoang mang, hoặc chỉ cần thụ động đứng yên. Những

kẻ đảo chánh cũng cần sự hợp tác của các chuyên viên và cố vấn, nhân viên các ban ngành

và công chức, các viên chức hành chánh và quan toà, để củng cố vòng kiểm soát của họ

lên xã hội. Nhóm đảo chánh cũng cần đủ loại người đang vận hành các hệ thống chính trị,

các định chế của xã hội, nền kinh tế, công an và quân đội vâng phục một cách thụ động

và tiếp tục vai trò thường ngày của mình, với ít nhiều thay đổi theo những chỉ thị và chính

sách của nhóm đảo chánh đưa xuống.

Nguyên tắc căn bản thứ hai để ngăn chận đảo chánh là kháng cự lại nhóm đảo chánh

cũng bằng hành động bất hợp tác và phản kháng. Sự hợp tác và trợ giúp cho phía đảo

chánh phải bị khước từ. Tựu chung những phương thức dùng để phản kháng chế độ độc

tài cũng có thể dùng để đối phó với mối đe doạ mới này nhưng phải được áp dụng liền.

Nếu cả chính danh và hợp tác đều bị khước từ, cuộc đảo chánh sẽ chết yểu vì bị bỏ đói

chính trị và cơ hội gầy dựng một xã hội dân chủ được phục hồi.

Soạn thảo hiến pháp

Thể chế dân chủ mới cần có một bản hiến pháp để thiếp lập cái khung sườn mong muốn

cho một chính phủ dân chủ. Bản hiến pháp cần định rõ những mục đích của chính phủ,

những hạn chế về quyền hành của chính phủ, cách thức và thời hạn bầu cử để chọn các

viên chức chính phủ và các nhà lập pháp, những quyền đương nhiên sở hữu của người

dân, và mối quan hệ giữa chính phủ trung ương và các cấp chính phủ thấp hơn.

Để cấp chính quyền trung ương thật sự dân chủ, phải có ranh giới thẩm quyền rõ ràng

giữa ba bộ phận lập pháp, hành pháp và tư pháp. Cần có những giới hạn chặt chẽ đối với hoạt

động của cảnh sát, cơ quan tình báo và quân đội để ngăn cấm những can thiệp vào chính trị.

Vì lợi ích duy trì thể chế dân chủ lâu dài và ngăn cản những xu hướng và biện pháp độc

tài, hiến pháp nên thiết lập một hệ thống liên bang với nhiều đặc quyền quan trọng được dành

(15   Ðể biết thêm dữ kiện về cách chống đảo chánh, xin đọc Gene Sharp, The Anti-Coup (Boston, MA:

The Albert Einstein Institution, 2003).

cho chính phủ cấp vùng, tiểu bang, hay địa phương. Trong một số trường hợp, hệ thống liên

bang Thụy Sĩ có thể là một đề nghị đáng được cứu xét. Trong hệ thống này những vùng tương

đối nhỏ được giữ những đặc quyền quan trọng nhưng vẫn là những phần tử của quốc gia.

Nếu trong lịch sử đất nước đã từng có một bản hiến pháp với nhiều đặc điểm nêu

trên thì có lẽ chỉ cần phục hồi lại bản này và tu chính nếu có nhu cầu. Ngược lại, nếu chưa

có bản hiến pháp nào thích hợp trước đây, có thể sẽ phải lập ra một hiến pháp tạm thời

để vận hành quốc gia trong lúc soạn thảo một hiến pháp mới. Việc soạn thảo này tốn khá

nhiều thời gian và suy nghĩ. Sự tham gia của quần chúng vào tiến trình soạn thảo rất tốt

và cần thiết cho giai đoạn phê chuẩn thông qua bản hiến pháp này hoặc những điều tu

chính sau đó. Cần phải rất cẩn thận để không đưa vào hiến pháp những hứa hẹn mà sau

này không thể thực thi, hoặc những dự kiến mà phải có một chính phủ với quyền hành tập

trung vào một số nhân sự rất nhỏ mới thực hiện được. Cả 2 điều này đều tạo cơ hội cho

sự hình thành một chế độ độc tài mới.

Cách hành văn của bản hiếp pháp cần giản dị để đại đa số người dân có thể hiểu

được. Hiến pháp không nên quá phức tạp hoặc mơ hồ đến độ chỉ có luật sư hoặc những

thành phần cao siêu mới dám nhận là mình hiểu.

Chính sách quốc phòng dân chủ

Quốc gia vừa được giải phóng khỏi ách độc tài có thể cũng đang phải đối phó với các đe

doạ từ nước ngoài và vì thế cần phải có khả năng chống đỡ. Quốc gia này cũng có thể bị

đe dọa bởi ý định khuynh loát về kinh tế, chính trị và quân sự của ngoại bang.

Vì lợi ích duy trì nền dân chủ trong nước, cần cân nhắc thật kỹ về việc áp dụng

những nguyên tắc căn bản của phản kháng chính trị vào nhu cầu quốc phòng.

(16    Xin đọc Gene Sharp, Civilian-Based Defense: A  Post-Military Weapons System (Princeton, New

Jersey: Princeton University Press, 1990).

Khi đặt khả năng kháng cự trực tiếp vào tay người dân, những nước vừa giải phóng có thể tránh

được nhu cầu phải thiết lập một khả năng quân sự hùng hậu. Vì một quân đội hùng mạnh

tự nó có thể là mối đe doạ lên nền dân chủ non trẻ này và vì nó đòi hỏi những nguồn kinh

tế khổng lồ mà lẽ ra phải được dùng vào những mục đích khác.

Cần nhớ là sẽ có những nhóm cố tình bất chấp mọi khoản ngăn ngừa của hiến pháp

để đưa họ lên làm những nhà độc tài mới. Vì vậy, quần chúng có vai trò cố định sẵn sàng

sử dụng phản kháng chính trị và bất hợp tác để chống lại những kẻ đang ôm ấp tham vọng

độc tài cũng như để duy trì các cơ chế, quyền hạn, và thể thức sinh hoạt dân chủ.

Trách nhiệm đáng khen

Công dụng của đấu tranh bất bạo động không chỉ để làm suy yếu và loại trừ những kẻ

độc tài mà còn để giao sức mạnh cho những người bị đàn áp. Kỹ thuật này biến những

người, mà trước kia cảm thấy mình chỉ là những con cờ hoặc nạn nhân, nay có khả năng

đấu tranh trực tiếp để giành lại tự do và công lý bằng chính sức của mình. Kinh nghiệm

đấu tranh này có những hệ quả tâm lý quan trọng, góp phần gia tăng lòng tự trọng và tự

tin nơi những con người từng bị xem là thành phần thấp cổ bé miệng.

Một lợi ích lâu dài của việc dùng đấu tranh bất bạo động để thiết lập chế độ dân chủ

là xã hội đó sẽ có thêm khả năng đối phó với những vấn đề đang tiếp diễn hoặc sẽ xảy ra

trong tương lai. Những vấn đề đó có thể là

• một vụ chính phủ lạm quyền và tham nhũng,
• một thành phần dân chúng bị xã hội bạc đãi,
• những bất công kinh tế,
• những giới hạn làm giảm phẩm chất dân chủ của hệ thống chính trị.

Một dân tộc đã có kinh nghiệm sử dụng phản kháng chính trị sẽ khó rơi vào vòng độc tài trong tương lai.

Sau khi được giải phóng, sự quen thuộc với đấu tranh bất bạo động sẽ cung cấp

nhiều phương cách để bảo vệ nền dân chủ, các quyền tự do dân sự, các quyền của dân

thiểu số, các định chế phi chính phủ, và đặc quyền của các chính phủ cấp vùng, tiểu bang,

và tỉnh thành. Phương cách này cũng cho phép dân chúng và các đoàn thể có thể bầy tỏ

một cách ôn hoà sự bất đồng gay gắt của mình về những vấn đề hệ trọng mà nhiều nhóm

đối lập trước đây đã phải dùng tới khủng bố hoặc chiến tranh du kích để giải quyết.

Những ý tưởng trong bài khảo sát về phản kháng chính trị và đấu tranh bất bạo động

này nhằm giúp tất cả những người hay đoàn thể đang muốn gỡ bỏ ách độc tài áp bức khỏi

dân tộc mình và xây dựng một thể chế dân chủ lâu bền, biết tôn trọng quyền tự do của con

người và những hành động chung nhằm cải thiện xã hội.

Có ba kết luận chính rút từ những ý đã được phác thảo ở đây:

1. Giải phóng dân tộc khỏi ách độc tài là điều có thể làm được;

2. Nỗ lực này đòi hỏi phải suy nghĩ và hoạch định chiến lược cẩn thận; và

3. Cần tinh thần cảnh giác, làm việc với tâm huyết, và đấu tranh trong kỷ luật, mà đôi khi sẽ có nhiều mất mát.

Một câu nói thường được trích dẫn, “tự do không tự nhiên mà có”, rất đúng. Không

có một thế lực bên ngoài nào sẽ vào cho những người bị áp bức sự tự do mà họ mong mỏi.

Người ta phải học cách giành lấy tự do cho chính mình.

Dĩ nhiên là không dễ. Nếu người ta nắm được những điều kiện phải có để đạt đến ngày giải phóng, họ có

thể tự đề ra con đường hành động cho mình, mà sau một số khó nhọc sẽ đem tự do đến

cho họ. Và rồi, với sự chuyên cần họ có thể xây dựng một chế độ dân chủ và sẵn sàng bảo

vệ nó. Tự do đạt được qua cách đấu tranh này sẽ bền vững vì nó được duy trì bởi một dân

tộc kiên cường, quyết tâm bảo vệ và bồi đắp cho giá trị này.